Ήρθε η στιγμή να θωρακίσουμε την ευρωπαϊκή οικονομία έναντι της κλιματικής αλλαγής

24 Νοεμβρίου 2023

των Fatih Birol, Εκτελεστικού Διευθυντή του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, Werner Hoyer, Προέδρου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, και Christine Lagarde, Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Αυτό είναι το πρώτο από μια σειρά άρθρων στο πλαίσιο της COP28

Η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται. Τα χρονικά περιθώρια που διαθέτουμε για να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη σε 1,5°C εξαντλούνται. Μπορούμε είτε να συνεισφέρουμε με τον δικό μας τρόπο στο πλαίσιο των εντολών που μας έχουν ανατεθεί είτε να υποστούμε τις ολέθριες συνέπειες της αδράνειας μας.

Καθώς οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, οι επικεφαλής επιχειρήσεων και η κοινωνία των πολιτών προετοιμάζονται για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με το κλίμα στην COP28 στο Ντουμπάι την επόμενη εβδομάδα, μοιάζει βέβαιο ότι το 2023 θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί. Οι ακραίες δασικές πυρκαγιές, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες έχουν βαρύτατες επιπτώσεις για την ανθρώπινη ζωή και την οικονομία σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα: μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δείχνει ότι όσο περισσότερο περιμένουμε για να μειώσουμε τις εκπομπές μας και να μεταβούμε σε μια πιο πράσινη οικονομία τόσο υψηλότερο είναι το κόστος. Και σύμφωνα με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τις επενδύσεις το 2023, δύο στις τρεις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις υφίστανται ήδη ζημίες και απώλειες λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Ταυτόχρονα, ο τρόπος με τον οποίο τροφοδοτούμε τις οικονομίες μας αλλάζει και η ενεργειακή μετάβαση προχωρεί με ταχείς ρυθμούς. Ένας συνδυασμός πολιτικών, καινοτομίας, τιμολόγησης άνθρακα, ιδιωτικής και δημόσιας χρηματοδότησης – μεταξύ άλλων μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας – επιταχύνει τις επενδύσεις σε τεχνολογίες που θα συμβάλουν στον μετριασμό της υποβάθμισης που προκαλείται από την αδιάλειπτη καύση ορυκτών καυσίμων και την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Οι παγκόσμιες δαπάνες για την καθαρή ενέργεια καταρρίπτουν όλα τα ρεκόρ, όπως προκύπτει από τις Παγκόσμιες Προοπτικές για την Ενέργεια του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας. Αυτή η στροφή προς την καθαρότερη ενέργεια δεν υπαγορεύεται αποκλειστικά από την καλή θέληση: έχει και νόημα από οικονομική άποψη. Είναι πλέον φθηνότερο και γρηγορότερο να αναπτύξουμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντί να δημιουργήσουμε νέες υποδομές για τα ορυκτά καύσιμα. Σε έναν κόσμο με αυξημένη γεωπολιτική αβεβαιότητα, οι τεχνολογίες καθαρής ενέργειας συμβάλλουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και ανεξαρτησίας των χωρών.

Η μετάβαση στην πράσινη οικονομία δεν είναι σημαντική μόνο για την προστασία του περιβάλλοντος μας, αλλά και για την προστασία της οικονομίας μας. Από οικονομική σκοπιά, δεν έχει νόημα να επενδύουμε σε πηγές ενέργειας που είναι ολοένα και λιγότερο ανταγωνιστικές και να μην εκμεταλλευόμαστε τεχνολογικές καινοτομίες που θα διαμορφώσουν το ενεργειακό μείγμα του μέλλοντος. Εάν η Ευρώπη δεν συμμετάσχει στην παγκόσμια ενεργειακή επανάσταση, η ανταγωνιστικότητά της θα πληγεί ανεπανόρθωτα.

Η Ευρώπη πρέπει να επιδείξει οξυδέρκεια, φιλοδοξία και αποφασιστικότητα προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια έκβαση. Πρέπει να δημιουργήσει ένα σταθερό και ευνοϊκό ρυθμιστικό περιβάλλον με σαφώς καθορισμένους στρατηγικούς στόχους, στο πλαίσιο του οποίου τα ιδιωτικά κεφάλαια θα διοχετεύονται σταθερά προς τις πράσινες τεχνολογίες. Είναι επίσης αναγκαίο να διασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο για να μπορέσει να ανθίσει η καινοτομία.

Χρηματοδοτικά μέσα όπως τα πράσινα ομόλογα που εκδίδονται από την ΕΕ θα συμβάλουν στη χρηματοδότηση καινοτομιών στον τομέα των καθαρών τεχνολογιών, θα είναι μάλιστα ακόμη πιο ισχυρά σε μια πλήρως ολοκληρωμένη ένωση κεφαλαιαγορών. Οι προσαρμοσμένες λύσεις χρηματοδότησης ή οι εγγυήσεις για τον περιορισμό του κινδύνου που συνδέεται με ιδιαίτερα καινοτόμες ιδιωτικές επενδύσεις – όπως τα πλωτά αιολικά πάρκα, το πράσινο υδρογόνο ή οι νέες τεχνολογίες μπαταριών − θα συμβάλουν στη σταδιακή ανάπτυξη των υποδομών που χρειάζεται η Ευρώπη για την επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών άνθρακα. Και σε παγκόσμιο επίπεδο, η τιμολόγηση του άνθρακα θα εξασφαλίσει διαφάνεια για να ενθαρρύνει τους καταναλωτές και τους επενδυτές να κινηθούν προς βιώσιμα και ενεργειακά αποδοτικά προϊόντα και περιουσιακά στοιχεία.

Δεν είναι όμως αρκετό να αναλάβει δράση μόνο η Ευρώπη: αν δεν ενεργήσουν και άλλοι, η αποτυχία όλων μας είναι βέβαιη. Πρωτοβουλίες όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θα πρέπει να συνδυαστούν με φιλόδοξες αναπτυξιακές πολιτικές που στηρίζουν τις αναπτυσσόμενες περιφέρειες πέραν της Ευρώπης να υιοθετήσουν καθαρές πηγές ενέργειας. Οι επενδύσεις σε ευρωπαϊκές τεχνολογίες αιχμής μπορούν και θα κάνουν τη διαφορά.

Στην προσπάθεια να μετασχηματίσουμε την οικονομία μας, πρέπει να εξασφαλίσουμε τη συμμετοχή όλων. Η Ευρώπη πρέπει να επιδιώξει μια δίκαιη, συμπεριληπτική και ισότιμη μετάβαση. Οι πολιτικές για την κλιματική αλλαγή και τη μετάβαση μπορεί να πλήξουν ιδιαίτερα σκληρά τις πιο ευάλωτες επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Χρειαζόμαστε σωστά στοχευμένα προσωρινά δημοσιονομικά μέτρα και πρωτοβουλίες επανεκπαίδευσης ούτως ώστε η επιβάρυνση που συνδέεται με τη μετάβαση να κατανεμηθεί δίκαια.

Ενώπιον των οικονομικών προκλήσεων, οι πολιτικές για το κλίμα αντιμετωπίζονται πολύ συχνά ως αποδιοπομπαίος τράγος. Ωστόσο, οι συνέπειες της αδράνειας θα ήταν πολύ χειρότερες. Η απάντηση δεν είναι να περιορίσουμε τη φιλοδοξία μας, αλλά να απελευθερώσουμε πλήρως το δυναμικό των φορέων καινοτομίας, καθιστώντας την οικονομία της Ευρώπης πιο ανταγωνιστική και ανθεκτική και διασφαλίζοντας ένα δικαιότερο και πιο βιώσιμο μέλλον για όλους.

Η COP28 αποτελεί ευκαιρία για την ΕΕ και τις χώρες ανά τον κόσμο να δείξουν τη δέσμευση που έχουν αναλάβει να πρωτοστατούν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και να στηρίζουν αυτήν την αποφασιστική προσπάθεια με συγκεκριμένες δράσεις. Εντός των ορίων των εντολών που μας έχουν ανατεθεί, θα συμμετάσχουμε σε αυτό το συλλογικό εγχείρημα.

Η παρούσα ανάρτηση στο ιστολόγιο έχει δημοσιευθεί επίσης ως άρθρο γνώμης σε διάφορες ευρωπαϊκές εφημερίδες.

Διαβάστε το ιστολόγιο της ΕΚΤ και εγγραφείτε για να ενημερώνεστε σχετικά με μελλοντικές αναρτήσεις.