Co to jest haircut?
Ostatnia aktualizacja: 30 czerwca 2023
Na rynkach finansowych tym terminem określa się redukcję wartości aktywów o określony procent. Jeśli więc mamy jakieś aktywa (na przykład obligacje skarbowe), których wartość wynosi 1 mln euro, ale stosuje się do nich 20‑procentowy haircut, to traktuje się je tak, jakby były warte jedynie 800 tys. euro.
Kiedy stosuje się haircut?
Na przykład przy kredycie udzielanym przez banki centralne bankom komercyjnym. Bank komercyjny zaciągający taki kredyt musi złożyć zabezpieczenie (więcej na ten temat tutaj). Do wyceny tego zabezpieczenia bank centralny stosuje haircut. Zatem aktywa z powyższego przykładu, których wartość jest wyceniana z zastosowaniem 20‑procentowej redukcji, wystarczyłyby bankowi komercyjnemu do otrzymania kredytu na 800 tys. euro.
Po co stosuje się redukcję wartości?
Bank centralny musi mieć pewność, że odzyska pożyczone pieniądze. Oczywiście podstawową gwarancją jest umowa o udzielenie kredytu określająca warunki spłaty. Jeśli jednak kredytobiorca nie wywiąże się z tej umowy, bank centralny sprzeda otrzymane zabezpieczenie. Dlatego też musi mieć pewność, że uzyskana cena pokryje kwotę kredytu. Ponieważ wartość aktywów zabezpieczających może z czasem wzrosnąć lub spaść, a ich upłynnienie nie zawsze jest możliwe od razu, redukcja wartości jest dla banku centralnego amortyzatorem, który ma go chronić przed stratami w razie spadku wartości przed sprzedażą zabezpieczenia.
Zobrazujmy to na przykładzie obligacji, której wartość dzisiaj wynosi 1 mln euro. Nie ma pewności, że w przyszłości uda się ją sprzedać za taką kwotę. Na rynkach finansowych może wystąpić zmienność, a na wartość aktywów mogą mieć wpływ różne czynniki, m.in. kondycja finansowa emitenta obligacji. Dlatego aktywa o bieżącej wartości rynkowej 1 mln euro nie wystarczają na pokrycie kredytu na tę samą kwotę.
Od czego zależy wielkość redukcji wartości?
Pożyczkodawca (w tym przypadku bank centralny) musi rozważyć, jak duży haircut będzie potrzebny na pokrycie ryzyka, że nie uda się sprzedać zabezpieczenia po bieżącej wartości. To będzie zależało od czynników wspomnianych wcześniej, w tym od tego, jak ryzykowne są dane aktywa, jak zmienna jest ich cena oraz jak łatwo i szybko można je upłynnić bez utraty wartości. Innymi słowy, skala redukcji wartości zabezpieczenia zależy od jego parametrów i profilu jego emitenta. Przykładowo obligacje skarbowe to inwestycje względnie bezpieczne i płynne, więc stosuje się do nich mniejszy haircut niż do kredytów bankowych.
Jakie redukcje stosuje Eurosystem przy wycenie aktywów?
Eurosystem, obejmujący EBC i krajowe banki centralne ze strefy euro, bardzo ostrożnie wyznacza haircut dla przyjmowanych przez siebie zabezpieczeń. Zawsze sprawdza, czy jest on wystarczający i współmierny z punktu widzenia minimalizacji ryzyka strat.
Eurosystem nie ma żadnych preferencji co do rodzaju aktywów przyjmowanych jako zabezpieczenie, jeśli spełnione są wszystkie wymogi formalne. Na przykład zabezpieczeniem kredytu w wysokości 1 mln euro mogą być kredyty bankowe na kwotę 1,7 mln euro, do których stosuje się 40‑procentowy haircut, lub obligacje skarbowe warte 1,06 mln euro z 5‑procentowym haircutem: w obu przypadkach wartość zabezpieczenia wynosi nieco ponad 1 mln euro. Istotne jest, żeby łączna wartość zabezpieczeń po redukcji nie była niższa od całkowitej kwoty kredytu. To oznacza, że zabezpieczeniem może być zarówno duża liczba aktywów z wyższym haircutem, jak i mała – z niższym.
Eurosystem przestrzega rygorystycznej procedury zarządzania ryzykiem. Redukcja wartości to jeden ze środków, jakie stosuje, żeby uniknąć niepotrzebnego ryzyka. Zasady kontroli ryzyka są regularnie aktualizowane, a EBC publikuje wykaz kategorii redukcji wartości, które stosuje do zabezpieczeń.
Więcej informacji o redukcjach wartości można znaleźć w opracowaniu z serii Occasional Paper pt. „The valuation haircuts applied to eligible marketable assets for ECB credit operations”.