Βασικά στοιχεία

1 Έκθεση διαχείρισης

1.1 Σκοπός της έκθεσης διαχείρισης της ΕΚΤ

Η έκθεση διαχείρισης^[1] αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των Ετήσιων Λογαριασμών της ΕΚΤ και σκοπός της είναι να παράσχει στους αναγνώστες συναφείς πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις.^[2] Καθώς οι δραστηριότητες και οι πράξεις της ΕΚΤ διενεργούνται για να στηρίξουν τους σκοπούς πολιτικής της, η οικονομική θέση και το οικονομικό αποτέλεσμα της ΕΚΤ θα πρέπει να εξετάζονται σε συνδυασμό με τις αποφάσεις πολιτικής που αυτή λαμβάνει.

Για τον σκοπό αυτόν, η έκθεση διαχείρισης παρουσιάζει τα βασικά καθήκοντα και τις βασικές δραστηριότητες της ΕΚΤ, καθώς και τον βαθμό στον οποίο επηρεάζουν τις οικονομικές της καταστάσεις. Επιπλέον, αναλύει τις βασικές εξελίξεις στον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσης στη διάρκεια του έτους και περιλαμβάνει πληροφορίες για τους οικονομικούς πόρους της ΕΚΤ. Τέλος, περιγράφει το περιβάλλον κινδύνου στο οποίο δραστηριοποιείται η ΕΚΤ, παρέχοντας πληροφορίες για τους συγκεκριμένους κινδύνους στους οποίους εκτίθεται, και τις πολιτικές διαχείρισης κινδύνων που χρησιμοποιούνται προκειμένου να μετριάζονται οι κίνδυνοι.

1.2 Βασικά καθήκοντα και δραστηριότητες

Η ΕΚΤ αποτελεί μέρος του Ευρωσυστήματος, το οποίο περιλαμβάνει, εκτός από την ΕΚΤ, τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), οι οποίες έχουν ως νόμισμα το ευρώ.^[3] Πρωταρχικός σκοπός του Ευρωσυστήματος είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Η ΕΚΤ εκτελεί τα καθήκοντά της όπως περιγράφονται στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης^[4] και στο Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Καταστατικό του ΕΣΚΤ)^[5] (Σχήμα 1). Σκοπός της ΕΚΤ κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων της είναι να εκπληρώνει την εντολή που της έχει ανατεθεί και όχι να παράγει κέρδη.

Σχήμα 1

Τα βασικά καθήκοντα της ΕΚΤ

Οι πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος καταγράφονται στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, αντανακλώντας την αρχή της αποκεντρωμένης εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής στο Ευρωσύστημα. Ο Πίνακας 1 παρακάτω παρουσιάζει συνοπτικά τις κύριες πράξεις και τα βασικά καθήκοντα της ΕΚΤ κατά την εκπλήρωση της αποστολής της καθώς και την επίδρασή τους στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ.

Πίνακας 1

Οι βασικές δραστηριότητες της ΕΚΤ και η επίδρασή τους στις οικονομικές της καταστάσεις

Εφαρμογή νομισματικής πολιτικής

Διενέργεια πράξεων συναλλάγματος και διαχείριση συναλλαγματικών διαθεσίμων

Προώθηση της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών

Συμβολή στην ασφάλεια και την ευρωστία του τραπεζικού συστήματος και στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Λοιπές δραστηριότητες

1.3 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις

1.3.1 Ισολογισμός

Το μέγεθος του ισολογισμού της ΕΚΤ αυξήθηκε σημαντικά κατά την περίοδο 2018-2022, κυρίως λόγω των οριστικών αγορών τίτλων που διενεργήθηκαν από την ΕΚΤ στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος (Διάγραμμα 1). Δεδομένου ότι οι καθαρές αγορές στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme – APP)^[6] σταμάτησαν τον Δεκέμβριο του 2018 και ξεκίνησαν εκ νέου τον Νοέμβριο του 2019, η αύξηση του μεγέθους ήταν συγκρατημένη το 2019 και οφείλεται κυρίως στην άνοδο της αγοραίας αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ και της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία. Οι βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη σημαντική αύξηση του μεγέθους το 2020 και το 2021 ήταν οι καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος APP και η έναρξη του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP)^[7] τον Μάρτιο του 2020. Οι καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και APP διακόπηκαν από το τέλος Μαρτίου 2022 και την 1η Ιουλίου 2022 αντίστοιχα, οδηγώντας σε μια πιο συγκρατημένη αύξηση του μεγέθους του ισολογισμού της ΕΚΤ το 2022.

Διάγραμμα 1

Βασικά στοιχεία του ισολογισμού της ΕΚΤ

(σε δισεκ. ευρώ)

Το 2022 ο ισολογισμός της ΕΚΤ αυξήθηκε κατά 18,7 δισεκ. ευρώ σε 698,9 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω του μεριδίου της ΕΚΤ όσον αφορά τις αγορές τίτλων που έχουν διενεργηθεί στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και APP. Οι αγορές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση των τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, ενώ ο διακανονισμός σε μετρητά των εν λόγω αγορών μέσω λογαριασμών στο TARGET2 οδήγησε σε αντίστοιχη αύξηση των υποχρεώσεων εντός του Ευρωσυστήματος. Αυτή η αύξηση των υποχρεώσεων εντός του Ευρωσυστήματος υπεραντισταθμίστηκε από τις εισροές μετρητών λόγω της αύξησης των καταθέσεων που τηρούν κάτοικοι της ζώνης του ευρώ στην ΕΚΤ, με αποτέλεσμα ταυτόχρονη αύξηση των λοιπών υποχρεώσεων.

Η αύξηση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ και της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία επίσης συνέβαλε στην αύξηση του μεγέθους του ισολογισμού της ΕΚΤ.

Οι τίτλοι σε ευρώ που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτελούσαν το 65% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ στο τέλος του 2022. Σε αυτό το στοιχείο του ισολογισμού η ΕΚΤ διακρατεί τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme – SMP) και των προγραμμάτων CBPP3, ABSPP, PSPP και PEPP. Όλοι οι εναπομένοντες τίτλοι που διακρατούνταν στο πλαίσιο του πρώτου και του δεύτερου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών (CBPP1 και CBPP2) έληξαν στη διάρκεια του 2022.

Με βάση τις σχετικές αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, η ΕΚΤ συνέχισε να διενεργεί καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2022, ενώ οι καθαρές αγορές που διενεργούνταν στο πλαίσιο του προγράμματος APP έληξαν την 1η Ιουλίου 2022. Ταυτόχρονα, στη διάρκεια του έτους συνεχίστηκε η πλήρης επανεπένδυση των ποσών κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους που διακρατούνταν και στα δύο χαρτοφυλάκια. Ως αποτέλεσμα αυτών των αγορών και επανεπενδύσεων, το χαρτοφυλάκιο τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αυξήθηκε κατά 11,9 δισεκ. ευρώ σε 457,3 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 2), καθώς αυξήθηκαν οι τίτλοι που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και PSPP κατά 9,0 δισεκ. ευρώ και 8,8 δισεκ. ευρώ αντίστοιχα. Η μείωση κατά 5,5 δισεκ. ευρώ των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος ABSPP οφείλεται σε εξοφλήσεις.

Τον Δεκέμβριο του 2022 το Διοικητικό Συμβούλιο ανακοίνωσε^[8] ότι, από τις αρχές Μαρτίου του 2023, το χαρτοφυλάκιο APP θα μειώνεται με μετρούμενο και προβλέψιμο ρυθμό, καθώς το Ευρωσύστημα δεν θα επανεπενδύει όλα τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους. Η μείωση θα διαμορφωθεί σε 15 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο μέχρι το τέλος του Ιουνίου 2023 και στη συνέχεια ο ρυθμός της θα καθορίζεται με την πάροδο του χρόνου. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να επανεπενδύει πλήρως τα ποσά από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του PEPP κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024 και θα συνεχίσει να διενεργεί αυτές τις επανεπενδύσεις με ευελιξία ως προς τον χρόνο, τις κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού και τις χώρες, με σκοπό την αντιμετώπιση των κινδύνων για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής που σχετίζονται με την πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19).

Διάγραμμα 2

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(σε δισεκ. ευρώ)

Για τα ενεργά προγράμματα τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, ιδίως τα προγράμματα APP και PEPP, οι τίτλοι που διακρατούνταν από την ΕΚΤ στο τέλος του 2022 είχαν διαφορoποιημένο προφίλ λήξεων^[9] (Διάγραμμα 3).

Διάγραμμα 3

Προφίλ λήξεων των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP

Το 2022 το ισότιμο σε ευρώ της συνολικής αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, τα οποία αποτελούνται από χρυσό, ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας, αυξήθηκε κατά 4,1 δισεκ. ευρώ σε 84,5 δισεκ. ευρώ.

Το ισότιμο σε ευρώ της αξίας των διαθεσίμων της ΕΚΤ σε χρυσό και απαιτήσεις σε χρυσό αυξήθηκε κατά 1,6 δισεκ. ευρώ σε 27,7 δισεκ. ευρώ το 2022 (Διάγραμμα 4), λόγω της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ, ενώ το ύψος των εν λόγω διαθεσίμων σε ουγγιές καθαρού χρυσού παρέμεινε αμετάβλητο. Αυτή η άνοδος οδήγησε επίσης σε ισόποση αύξηση των λογαριασμών αναπροσαρμογής της αξίας χρυσού της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Οικονομικοί πόροι").

Διάγραμμα 4

Διαθέσιμα σε χρυσό και τιμές χρυσού

(αριστερή κλίμακα: δισεκ. ευρώ. δεξιά κλίμακα: ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού)

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[10] σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας αυξήθηκαν, σε όρους ευρώ, κατά 2,0 δισεκ. ευρώ σε 55,0 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 5), κυρίως λόγω της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ. Η ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ αντανακλάται και στην αύξηση των υπολοίπων των λογαριασμών αναπροσαρμογής της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Οικονομικοί πόροι").

Διάγραμμα 5

Συναλλαγματικά διαθέσιμα

(σε δισεκ. ευρώ)

Τα δολάρια ΗΠΑ εξακολουθούν να αποτελούν το βασικό μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, αναλογώντας στο 78% περίπου του συνόλου στο τέλος του 2022.

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται την επένδυση των συναλλαγματικών της διαθεσίμων ακολουθώντας μια προσέγγιση τριών σταδίων. Πρώτον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ σχεδιάζουν ένα στρατηγικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνεται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Δεύτερον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ σχεδιάζουν το τακτικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνεται από την Εκτελεστική Επιτροπή. Τρίτον, οι ΕθνΚΤ διενεργούν καθημερινά επενδυτικές πράξεις σε αποκεντρωμένη βάση.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε τίτλους και καταθέσεις μέσω της αγοράς χρήματος ή διακρατούνται σε τρεχούμενους λογαριασμούς (Διάγραμμα 6). Οι τίτλοι του εν λόγω χαρτοφυλακίου αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους.

Διάγραμμα 6

Σύνθεση των επενδύσεων σε συνάλλαγμα

(σε δισεκ. ευρώ)

Σκοπός του χαρτοφυλακίου συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ είναι η χρηματοδότηση ενδεχόμενων παρεμβάσεων στην αγορά συναλλάγματος. Για τον λόγο αυτόν, η διαχείριση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ πραγματοποιείται βάσει τριών στόχων (κατά σειρά προτεραιότητας): ρευστότητα, ασφάλεια και απόδοση. Επομένως, το εν λόγω χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο βραχυπρόθεσμους τίτλους (Διάγραμμα 7).

Διάγραμμα 7

Προφίλ λήξεων των τίτλων σε συνάλλαγμα

Η αξία του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη σε 21,1 δισεκ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 8), καθώς οι κύριοι προσδιοριστικοί της παράγοντες το 2022 λειτούργησαν σε μεγάλο βαθμό συμψηφιστικά. Η επένδυση ενός συνολικού ποσού ίσου με το ποσό που είχε μεταφερθεί στην πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων το 2021 και του ποσού που καταβλήθηκε από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ το 2022 για τη δεύτερη δόση των αυξημένων εισφορών τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Οικονομκοί πόροι") αύξησαν το μέγεθος του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων. Ωστόσο, η αύξηση αυτή σχεδόν αντισταθμίστηκε πλήρως από τη μείωση της αγοραίας αξίας των τίτλων που διακρατούνται σε αυτό το χαρτοφυλάκιο λόγω της σημαντικής αύξησης των αποδόσεων των ομολόγων της ζώνης του ευρώ (Διάγραμμα 16).

Διάγραμμα 8

Χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ

(σε δισεκ. ευρώ)

Το χαρτοφυλάκιο αποτελείται κυρίως από τίτλους σε ευρώ οι οποίοι αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους. Το 2022 τα κρατικά χρεόγραφα αντιστοιχούσαν σε 76% του συνολικού χαρτοφυλακίου.

Το μερίδιο των επενδύσεων σε πράσινα ομόλογα στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων συνέχισε σε να αυξάνεται, από 7,6% στο τέλος του 2021 σε 13,1% στο τέλος του 2022. Η ΕΚΤ σκοπεύει να αυξήσει περαιτέρω αυτό το μερίδιο τα προσεχή έτη.^[11] Από το 2021, τις αγορές πράσινων ομολόγων που διενεργούνται στις δευτερογενείς αγορές συμπληρώνουν οι τοποθετήσεις στο επενδυτικό ταμείο πράσινων ομολόγων σε ευρώ για κεντρικές τράπεζες που δημιούργησε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών τον Ιανουάριο του 2021.

Το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ αποτελείται κατά κύριο λόγο από επενδύσεις των οικονομικών πόρων της ΕΚΤ, ιδίως του καταβεβλημένου κεφαλαίου της και των ποσών που μεταφέρονται στο γενικό αποθεματικό και στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Σκοπός του εν λόγω χαρτοφυλακίου είναι η εξασφάλιση εισοδήματος για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών της ΕΚΤ οι οποίες δεν σχετίζονται με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων.^[12] Το χαρτοφυλάκιο επενδύεται σε στοιχεία ενεργητικού σε ευρώ, υποκείμενα στα όρια που επιβάλλονται από το οικείο πλαίσιο ελέγχου κινδύνου. Από αυτό προκύπτει πιο διαφοροποιημένη διάρθρωση λήξεων (Διάγραμμα 9) συγκριτικά με το χαρτοφυλάκιο συναλλαγματικών διαθεσίμων.

Διάγραμμα 9

Προφίλ λήξεων των τίτλων του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων της ΕΚΤ

Στο τέλος του 2022, η συνολική αξία των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία ήταν 1.572,0 δισεκ. ευρώ, δηλ. αυξήθηκε κατά 1,8% σε σχέση με το τέλος του 2021. Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο αντιστοιχούσε σε 125,8 δισεκ. ευρώ στο τέλος του έτους. Δεδομένου ότι η ΕΚΤ δεν εκδίδει η ίδια τραπεζογραμμάτια, διακρατεί απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ αξίας ισόποσης της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία.

Οι υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος της ΕΚΤ, οι οποίες αποτελούνται κυρίως από το καθαρό υπόλοιπο των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ του TARGET2 και τις υποχρεώσεις της ΕΚΤ όσον αφορά τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβιβάστηκαν σε αυτήν από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ όταν εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα, μειώθηκαν κατά 19,7 δισεκ. ευρώ σε 355,5 δισεκ. ευρώ το 2022.

Η εξέλιξη των υποχρεώσεων εντός του Ευρωσυστήματος κατά τη χρονική περίοδο 2018-2020 οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην εξέλιξη της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET2 ως αποτέλεσμα των καθαρών αγορών τίτλων διακρατούμενων για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, τις οποίες διενεργεί η ΕΚΤ και διακανονίζονται μέσω των λογαριασμών του TARGET2 (Διάγραμμα 10). Το 2021 και το 2022 η επίδραση των αγορών τίτλων που διακρατούνταν για σκοπούς νομισματικής πολιτικής στις καθαρές υποχρεώσεις στο πλαίσιο του TARGET2 υπεραντισταθμίστηκε από άλλους παράγοντες. Το 2022 αυτοί οι παράγοντες ήταν κυρίως οι υψηλότερες καταθέσεις των κατοίκων της ζώνης του ευρώ που δέχτηκε η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος^[13] και τα υψηλότερα υπόλοιπα των επικουρικών συστημάτων της ζώνης του ευρώ που είναι συνδεδεμένα με το TARGET2 μέσω της συνιστώσας του TARGET2-ΕΚΤ.

Διάγραμμα 10

Καθαρά υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος στο πλαίσιο του TARGET2 και τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(σε δισεκ. ευρώ)

Οι λοιπές υποχρεώσεις της ΕΚΤ αποτελούνται κυρίως από καταθέσεις τις οποίες αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος και από υπόλοιπα των επικουρικών συστημάτων που είναι συνδεδεμένα με το TARGET2 μέσω της συνιστώσας του TARGET2-ΕΚΤ. Το 2022 οι λοιπές υποχρεώσεις της ΕΚΤ αυξήθηκαν κατά 33,2 δισεκ. ευρώ σε 165,7 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω των υψηλότερων καταθέσεων των κατοίκων της ζώνης του ευρώ που έγιναν αποδεκτές στο πλαίσιο του ρόλου της ως δημοσιονομικού αντιπροσώπου.

1.3.2 Οικονομικοί πόροι

Οι οικονομικοί πόροι της ΕΚΤ αποτελούνται από το κεφάλαιό της, τυχόν ποσά που διακρατούνται στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων και στο γενικό αποθεματικό, τους λογαριασμούς αναπροσαρμογής και τυχόν κέρδη χρήσης. Οι πόροι αυτοί (i) επενδύονται σε στοιχεία ενεργητικού που παράγουν εισόδημα ή/και (ii) χρησιμοποιούνται για την αντιστάθμιση ζημιών. Στις 31.12.2022, οι οικονομικοί πόροι της ΕΚΤ ανήλθαν συνολικά σε 51,6 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 11). Το ποσό αυτό ήταν κατά 1,8 δισεκ. ευρώ υψηλότερο από ό,τι το 2021 λόγω i) της αύξησης των λογαριασμών αναπροσαρμογής μετά την ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ και της αύξησης της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ το 2022 και (ii) της αύξησης του καταβεβλημένου κεφαλαίου. Οι αυξήσεις αυτές αντισταθμίστηκαν εν μέρει, κυρίως λόγω της μείωσης της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων μετά τη μερική χρησιμοποίησή της για την αντιστάθμιση ζημιών που σημειώθηκαν το 2022.

Διάγραμμα 11

Οι οικονομικοί πόροι της ΕΚΤ

(σε δισεκ. ευρώ)

Μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από χρυσό και συνάλλαγμα και μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από τίτλους που υπόκεινται σε αναπροσαρμογή λόγω μεταβολής των τιμών δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα στα αποτελέσματα χρήσης αλλά καταγράφονται απευθείας στους λογαριασμούς αναπροσαρμογής που εμφανίζονται στο παθητικό του ισολογισμού της ΕΚΤ. Τα υπόλοιπα των εν λόγω λογαριασμών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν την επίδραση τυχόν μελλοντικών δυσμενών μεταβολών των αντίστοιχων τιμών ή/και συναλλαγματικών ισοτιμιών, ενισχύοντας έτσι την ανθεκτικότητα της ΕΚΤ έναντι των υποκείμενων κινδύνων. Το 2022 οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής όσον αφορά τον χρυσό, το συνάλλαγμα και τους τίτλους^[14] αυξήθηκαν κατά 3,0 δισεκ. ευρώ σε 36,1 δισεκ. ευρώ, λόγω των μεγαλύτερων διαφορών αναπροσαρμογής όσον αφορά το συνάλλαγμα και τον χρυσό, κυρίως ως αποτέλεσμα της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ και της αύξησης της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ (Διάγραμμα 12), που αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τη μείωση των διαφορών αναπροσαρμογής για τίτλους.

Διάγραμμα 12

Οι βασικές συναλλαγματικές ισοτιμίες και η τιμή του χρυσού κατά την περίοδο 2018-22

(ποσοστιαίες μεταβολές σε σχέση με το 2018, στοιχεία τέλους του έτους)

Μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ το 2020, τα μερίδια συμμετοχής των υπόλοιπων ΕθνΚΤ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ αυξήθηκαν. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι οι εναπομένουσες ΕθνΚΤ θα κάλυπταν μόνο το αποσυρθέν καταβεβλημένο κεφάλαιο της Bank of England ύψους 58 εκατ. ευρώ το 2020 και ότι οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ θα κατέβαλαν στο ακέραιο τις αυξημένες εισφορές τους σε δύο ισόποσες ετήσιες δόσεις το 2021 και το 2022. Μετά την καταβολή της τελευταίας δόσης από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ αυξήθηκε κατά 0,6 δισεκ. ευρώ σε 8,9 δισεκ. ευρώ το 2022.^[15]

Λόγω της έκθεσής της σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους (βλ. Ενότητα 1.4.1 "Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι"), η ΕΚΤ διατηρεί πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Η πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Το ύψος αυτής της πρόβλεψης επανεξετάζεται ετησίως, ενώ λαμβάνεται υπόψη μια σειρά παραγόντων, όπως η ποσότητα των διακρατούμενων στοιχείων ενεργητικού που ενέχουν κίνδυνο, τα προβλεπόμενα αποτελέσματα για το προσεχές έτος και μια αξιολόγηση κινδύνου. Μετά την ετήσια επανεξέταση, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποδεσμεύσει 1.627 εκατ. ευρώ από την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων με σκοπό την κάλυψη ζημιών το 2022, οπότε το οικονομικό αποτέλεσμα της ΕΚΤ ήταν μηδενικό (βλ. Ενότητα 1.3.3 «Αποτελέσματα χρήσης»). Μετά την αποδέσμευση αυτού του ποσού, το ύψος της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων μειώθηκε σε 6,6 δισεκ. ευρώ.

1.3.3 Αποτελέσματα χρήσης

Μετά από πολυετείς αυξήσεις, τα ετήσια κέρδη της ΕΚΤ διαμορφώθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο το 2019 και στη συνέχεια άρχισαν να μειώνονται το 2020. Αυτές οι εξελίξεις στα κέρδη της ΕΚΤ οφείλονται κυρίως σε μεταβολές των εσόδων που παράγονται από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής. Το 2021 μεταφέρθηκε επίσης ένα σημαντικό ποσό στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, το οποίο μείωσε τα κέρδη της ΕΚΤ κατά αντίστοιχο ποσό.

Μετά την αποδέσμευση ποσού ύψους 1.627 εκατ. ευρώ από την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων για την αντιστάθμιση των ζημιών που σημειώθηκαν το 2022, το οικονομικό αποτέλεσμα της ΕΚΤ ήταν μηδενικό (2021: 192 εκατ. ευρώ). Οι ζημίες προήλθαν κυρίως από i) τους τόκους-έξοδα επί της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET2 και (β) το αρνητικό καθαρό αποτέλεσμα από χρηματοοικονομικές πράξεις και αποσβέσεις (Διάγραμμα 13).

Διάγραμμα 13

Βασικά στοιχεία των αποτελεσμάτων χρήσης της ΕΚΤ

(σε εκατ. ευρώ)

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα της ΕΚΤ μειώθηκαν κατά 666 εκατ. ευρώ σε 900 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 14), κυρίως λόγω των τόκων-εξόδων επί της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET2. Οι τόκοι-έξοδα επί των τόκων απαιτήσεων των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ σε σχέση με τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβιβάστηκαν στην ΕΚΤ συνέβαλαν επίσης στη μείωση αυτή. Αυτοί οι τόκοι-έξοδα αντισταθμίστηκαν εν μέρει από την αύξηση των τόκων-εσόδων που προέκυψε από (i) τις απαιτήσεις της ΕΚΤ που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος, (ii) τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και (iii) τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Διάγραμμα 14

Καθαροί τόκοι-έσοδα

(σε εκατ. ευρώ)

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αυξήθηκαν κατά 528 εκατ. ευρώ σε 1.534 εκατ. ευρώ το 2022 (Διάγραμμα 15), κυρίως λόγω της αύξησης των καθαρών τόκων-εσόδων επί του προγράμματος APP (από τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων CBPP3, ABSPP και PSPP) και των χαμηλότερων αρνητικών καθαρών τόκων-εσόδων επί του χαρτοφυλακίου PEPP. Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί του προγράμματος APP αυξήθηκαν κατά 424 εκατ. ευρώ σε 1.571 εκατ. ευρώ το 2022, ενώ οι αρνητικοί καθαροί τόκοι-έσοδα επί του προγράμματος PEPP μειώθηκαν σε 103 εκατ. ευρώ από 252 εκατ. ευρώ. Οι εξελίξεις αυτές οφείλονται κυρίως στη σημαντική αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων της ζώνης του ευρώ το 2022 (Διάγραμμα 16), η οποία επέτρεψε να διενεργηθούν αγορές τίτλων στο πλαίσιο και των δύο προγραμμάτων με υψηλότερες αποδόσεις σε σχέση με την ιστορική απόδοση των αντίστοιχων χαρτοφυλακίων. Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των χαρτοφυλακίων των προγραμμάτων SMP, CBPP1 και CBPP2 μειώθηκαν κατά 45 εκατ. ευρώ σε 66 εκατ. ευρώ, λόγω της μείωσης του μεγέθους των εν λόγω χαρτοφυλακίων ως αποτέλεσμα της λήξης τίτλων.

Διάγραμμα 15

Καθαροί τόκοι-έσοδα/(έξοδα) επί τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(σε εκατ. ευρώ)

Διάγραμμα 16

Αποδόσεις επταετών κρατικών ομολόγων στη ζώνη του ευρώ

(ποσοστά % ετησίως, στοιχεία τέλους του μήνα)

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των συναλλαγματικών διαθεσίμων αυξήθηκαν κατά 602 εκατ. ευρώ σε 798 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των τόκων-εσόδων επί τίτλων εκφρασμένων σε δολάρια ΗΠΑ. Το μέσο επιτόκιο επί του χαρτοφυλακίου της ΕΚΤ σε δολάρια ΗΠΑ αυξήθηκε το 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος λόγω (i) των πωλήσεων και των εξοφλήσεων ομολόγων χαμηλότερης απόδοσης που είχαν αγοραστεί στο παρελθόν και (ii) των αγορών τίτλων με υψηλότερες αποδόσεις λόγω της αύξησης των αποδόσεων των ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ από το τέλος του 2021 και μετά (Διάγραμμα 17).

Διάγραμμα 17

Αποδόσεις 2ετών κρατικών ομολόγων στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Κίνα

(ποσοστά % ετησίως, στοιχεία τέλους του μήνα)

Οι τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ στην ΕΚΤ και οι τόκοι-έξοδα επί των τόκων απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα ανήλθαν σε 736 εκατ. ευρώ και σε 201 εκατ. ευρώ αντίστοιχα το 2022, ενώ και τα δύο στοιχεία ήταν μηδενικά το προηγούμενο έτος. Οι μεταβολές οφείλονταν στις αυξήσεις του επιτοκίου των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (ΠΚΑ), το οποίο είναι το επιτόκιο που εφαρμόζεται για τον υπολογισμό του τόκου επί αυτών των υπολοίπων. Το επιτόκιο αυτό είχε διαμορφωθεί σε 0% από τον Μάρτιο του 2016, αλλά αυξήθηκε σταδιακά από τις 27 Ιουλίου 2022 και διαμορφώθηκε σε 2,5% στο τέλος του έτους.

Οι καθαροί τόκοι-έξοδα επί πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ στο TARGET2 ανήλθαν σε 2.075 εκατ. ευρώ, έναντι τόκων-εσόδων ύψους 22 εκατ. ευρώ το 2021. Οι καθαροί τόκοι-έξοδα το 2022 προέκυψαν από τους τόκους επί των υπολοίπων της ΕΚΤ εντός του Ευρωσυστήματος στο TARGET2 που υπολογίστηκαν με το επιτόκιο των ΠΚΑ, το οποίο άρχισε να αυξάνεται το 2022. Οι τόκοι-έσοδα ύψους 22 εκατ. ευρώ το 2021 προέκυψαν από τον εκτοκισμό των υπολοίπων των ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ στο TARGET2 με αρνητικό μέσο επιτόκιο.

Οι καθαροί λοιποί τόκοι-έσοδα μειώθηκαν, κυρίως λόγω του τόκου επί των καταθέσεων που δέχθηκε η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος. Ενώ το 2021 η ΕΚΤ αποκόμισε τόκους-έσοδα επί αυτών των καταθέσεων λόγω του αρνητικού μέσου επιτοκίου που εφαρμόστηκε σε αυτές, το 2022 επιβαρύνθηκε με τόκους-έξοδα, καθώς τα ισχύοντα επιτόκια έγιναν θετικά και οι μέσες καταθέσεις ήταν υψηλότερες προς το τέλος του έτους. Αυτό αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση των τόκων-εσόδων επί του χαρτοφυλακίου των ιδίων πόρων ως αποτέλεσμα της αύξησης των αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ (Διάγραμμα 16).

Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις αυξήθηκαν κατά 104 εκατ. ευρώ σε 110 εκατ. ευρώ το 2022 (Διάγραμμα 18). Αυτή η αύξηση οφειλόταν σε ζημίες από μεταβολές τιμών, κυρίως από πωλήσεις τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ, καθώς η αγοραία αξία τους επηρεάστηκε αρνητικά από την αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ στη διάρκεια του έτους (Διάγραμμα 17). Οι ζημίες αυτές σημειώθηκαν κυρίως τα τρία τελευταία τρίμηνα του 2022 (Διάγραμμα 19). Οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τα πραγματοποιηθέντα κέρδη από μεταβολές τιμών συναλλάγματος, τα οποία προέκυψαν κυρίως λόγω αποσβέσεων από μεταβολές τιμών επί τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ στο τέλος του έτους.

Διάγραμμα 18

Πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις

(σε εκατ. ευρώ)

Διάγραμμα 19

Τριμηνιαία πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις το 2021 και 2022

(σε εκατ. ευρώ)

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από αναπροσαρμογές της αξίας εκφράζονται με τη μορφή αποσβέσεων στο τέλος του έτους στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ. Το 2022 αυτές οι αποσβέσεις ανήλθαν σε 1.840 εκατ. ευρώ, έναντι 133 εκατ. ευρώ το 2021 (Διάγραμμα 20), και οφείλονταν κυρίως στη μείωση της αγοραίας αξίας των τίτλων που διακρατούνται στα χαρτοφυλάκια ιδίων πόρων και δολαρίων ΗΠΑ ως αποτέλεσμα της σημαντικής αύξησης των αντίστοιχων αποδόσεων.

Διάγραμμα 20

Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

(σε εκατ. ευρώ)

Στις 31.12.2022 το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποδεσμεύσει 1.627 εκατ. ευρώ από την πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων για την κάλυψη ζημιών που σημειώθηκαν το 2022 (βλ. Ενότητα 1.3.2 «Οικονομικοί πόροι»).

Οι συνολικές λειτουργικές δαπάνες της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένων των αποσβέσεων και των υπηρεσιών παραγωγής τραπεζογραμματίων, μειώθηκαν κατά 14 εκατ. ευρώ σε 1.224 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 21). Η μείωση σε σύγκριση με το 2021 οφειλόταν κυρίως στις χαμηλότερες δαπάνες προσωπικού που προέκυψαν από αναλογιστικά κέρδη σε σχέση με άλλες μακροπρόθεσμες παροχές ως συνέπεια του υψηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου που εφαρμόστηκε στην αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2022. Οι διοικητικές δαπάνες αυξήθηκαν ελαφρώς, κυρίως λόγω της σταδιακής επιστροφής σε φυσιολογικά επίπεδα δραστηριότητας μετά την πανδημία και τις νέες και βελτιωμένες υπηρεσίες πληροφορικής στην τραπεζική εποπτεία.

Οι δαπάνες που συνδέονται με την τραπεζική εποπτεία καλύπτονται πλήρως από τα τέλη που επιβάλλονται στις εποπτευόμενες οντότητες. Σύμφωνα με τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από τα εποπτικά τέλη για το 2022 ήταν 594 εκατ. ευρώ.^[16]

Διάγραμμα 21

Λειτουργικές δαπάνες και έσοδα από τα εποπτικά τέλη

(σε εκατ. ευρώ)

1.4 Διαχείριση κινδύνων

Η διαχείριση κινδύνων αποτελεί κρίσιμο στοιχείο των δραστηριοτήτων της ΕΚΤ και επιτελείται μέσω συνεχών διαδικασιών (i) εντοπισμού και αξιολόγησης των κινδύνων, (ii) αναθεώρησης της στρατηγικής και των πολιτικών που αφορούν τους κινδύνους, (iii) εφαρμογής μέτρων μετριασμού των κινδύνων και (iv) παρακολούθησης και αναφοράς των κινδύνων, οι οποίες υποστηρίζονται από αποτελεσματικές μεθοδολογίες, διεργασίες και συστήματα.

Σχήμα 2

Κύκλος διαχείρισης κινδύνων

Οι ακόλουθες ενότητες επικεντρώνονται στους κινδύνους, τις πηγές τους και τα ισχύοντα πλαίσια ελέγχου κινδύνων.

1.4.1 Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι

Η Εκτελεστική Επιτροπή προτείνει πολιτικές και διαδικασίες οι οποίες εξασφαλίζουν ένα κατάλληλο επίπεδο προστασίας έναντι των χρηματοοικονομικών κινδύνων στους οποίους εκτίθεται η ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων, στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από τις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος, αφενός συμβάλλει στην παρακολούθηση, επιμέτρηση και αναφορά των χρηματοοικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με τον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος και αφετέρου προσδιορίζει και επανεξετάζει τις σχετικές μεθοδολογίες και πλαίσια. Κατά αυτόν τον τρόπο, η επιτροπή αυτή επικουρεί τα όργανα λήψης αποφάσεων με σκοπό την εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού επιπέδου προστασίας του Ευρωσυστήματος.

Οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι απορρέουν από τις βασικές δραστηριότητες της ΕΚΤ και τα συναφή ανοίγματα. Τα πλαίσια ελέγχου και τα όρια κινδύνων που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για να διαχειρίζεται το δικό της προφίλ κινδύνου διαφέρουν ανάλογα με τα είδη των πράξεων, αντανακλώντας τους στόχους πολιτικής ή τους επενδυτικούς στόχους των διαφόρων χαρτοφυλακίων και τα χαρακτηριστικά κινδύνου των υποκείμενων στοιχείων ενεργητικού.

Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των κινδύνων, η ΕΚΤ στηρίζεται σε τεχνικές εκτίμησης κινδύνου που έχουν αναπτύξει εμπειρογνώμονες. Οι εν λόγω τεχνικές βασίζονται σε ένα κοινό πλαίσιο προσομοίωσης του κινδύνου αγοράς και του πιστωτικού κινδύνου. Οι έννοιες, οι τεχνικές και οι υποθέσεις που αποτελούν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη των δεικτών μέτρησης κινδύνου βασίζονται στα πρότυπα του κλάδου και τα διαθέσιμα δεδομένα της αγοράς. Οι κίνδυνοι συνήθως προσδιορίζονται ποσοτικά ως η "υπό συνθήκη αξία σε κίνδυνο" (expected shortfall - ES),^[17] που υπολογίζεται με επίπεδο εμπιστοσύνης 99%, σε ορίζοντα ενός έτους. Χρησιμοποιούνται δύο προσεγγίσεις για τον υπολογισμό των κινδύνων: (i) η λογιστική προσέγγιση, βάσει της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής της ΕΚΤ θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου σύμφωνα με όλους τους ισχύοντες λογιστικούς κανόνες και (ii) η χρηματοοικονομική προσέγγιση, στο πλαίσιο της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής δεν θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου. Η ΕΚΤ υπολογίζει επίσης άλλους δείκτες μέτρησης κινδύνου με διαφορετικά επίπεδα εμπιστοσύνης, υποβάλλει τα σενάρια σε αναλύσεις ευαισθησίας και σε προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων και αξιολογεί πιο μακροπρόθεσμες προβολές για τα ανοίγματα σε κίνδυνο και τα έσοδα προκειμένου να διατηρεί μια ολοκληρωμένη εικόνα των κινδύνων.^[18]

Οι συνολικοί κίνδυνοι της ΕΚΤ αυξήθηκαν στη διάρκεια του έτους. Στο τέλος του 2022 οι συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι για το σύνολο των χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ, μετρούμενοι ως ES με επίπεδο εμπιστοσύνης 99% σε ορίζοντα ενός έτους σύμφωνα με τη λογιστική προσέγγιση, ανήλθαν σε 16,0 δισεκ. ευρώ, αυξημένοι κατά 0,7 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση με τους κινδύνους που είχαν υπολογιστεί στο τέλος του 2021 (Διάγραμμα 22). Η αύξηση των εκτιμώμενων κινδύνων συνέχισε μια τάση που ξεκίνησε το 2020 και αντανακλά τη μεγέθυνση των χαρτοφυλακίων που διακρατεί η ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής ως αποτέλεσμα των αγορών στοιχείων ενεργητικού που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και APP.

Διάγραμμα 22

Συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι (λογιστική προσέγγιση με ES 99%)

(σε δισεκ. ευρώ)

Ο πιστωτικός κίνδυνος προκύπτει από τα χαρτοφυλάκια της ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της σε ευρώ και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. Παρότι οι τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους και, ως εκ τούτου, αν δεν γίνουν πωλήσεις, δεν υπόκεινται σε μεταβολές των τιμών που συνδέονται με μεταβολές της πιστοληπτικής αξιολόγησης, εξακολουθούν να υπόκεινται σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Οι ίδιοι πόροι σε ευρώ και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς και, ως εκ τούτου, υπόκεινται σε κίνδυνο μεταβολής της πιστοληπτικής αξιολόγησης και σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Ο πιστωτικός κίνδυνος αυξήθηκε συγκριτικά με το προηγούμενο έτος λόγω της αύξησης του μεγέθους του ισολογισμού της ΕΚΤ μέσω αγορών τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και APP.

Ο πιστωτικός κίνδυνος μετριάζεται κυρίως μέσω της εφαρμογής κριτηρίων επιλεξιμότητας, διαδικασιών δέουσας επιμέλειας και ορίων που διαφέρουν ανάλογα με το χαρτοφυλάκιο.

Ο κίνδυνος νομίσματος και ο κίνδυνος τιμής εμπορευμάτων προκύπτει από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και τα διαθέσιμά της σε χρυσό. Ο κίνδυνος νομίσματος παρέμεινε σταθερός σε σύγκριση με το 2021.

Λόγω του ρόλου που διαδραματίζουν αυτά τα στοιχεία ενεργητικού σε επίπεδο πολιτικής, η ΕΚΤ δεν αντισταθμίζει τους συναφείς κινδύνους νομίσματος και τιμής εμπορευμάτων. Αντ' αυτού, οι εν λόγω κίνδυνοι μετριάζονται μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής και της διαφοροποίησης των διαθεσίμων σε διαφορετικά νομίσματα και χρυσό.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και οι ίδιοι πόροι της σε ευρώ επενδύονται κυρίως σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και υπόκεινται σε κίνδυνο επιτοκίου λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές, δεδομένου ότι αποτιμώνται σε τιμές της αγοράς. Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε περιουσιακά στοιχεία με σχετικά μικρή διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 7 στην ενότητα 1.3.1, "Ισολογισμός"), ενώ τα περιουσιακά στοιχεία στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων κατά κανόνα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 9 στην ενότητα 1.3.1 "Ισολογισμός"). Ο κίνδυνος επιτοκίου σε αυτά τα χαρτοφυλάκια, όπως μετρείται βάσει της λογιστικής προσέγγισης, αυξήθηκε σε σύγκριση με το 2021, αντανακλώντας τις εξελίξεις στις συνθήκες της αγοράς.

Ο κίνδυνος επιτοκίου της ΕΚΤ λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές μετριάζεται μέσω πολιτικών κατανομής στοιχείων ενεργητικού και μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής.

Η ΕΚΤ υπόκειται επίσης σε κίνδυνο επιτοκίου που προκύπτει από αναντιστοιχίες μεταξύ του επιτοκίου επί των στοιχείων ενεργητικού της και του επιτοκίου επί των στοιχείων του παθητικού της, γεγονός που επηρεάζει τους καθαρούς τόκους-έσοδά της. Ο κίνδυνος αυτός δεν συνδέεται άμεσα με κάποιο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, αλλά με τη συνολική διάρθρωση του ισολογισμού της ΕΚΤ, ιδίως την ύπαρξη αναντιστοιχιών ληκτότητας και αποδόσεων μεταξύ ενεργητικού και παθητικού. Παρακολουθείται μέσω προβολών για την κερδοφορία της ΕΚΤ, σύμφωνα με τις οποίες η ΕΚΤ, πριν από την αποδέσμευση ή μεταφορά ποσών από/προς την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, ενδέχεται να καταγράψει ζημίες σε βραχυμεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ενώ αναμένει ότι θα επανέλθει σε κέρδη μακροπρόθεσμα.

Για τη διαχείριση αυτού του τύπου κινδύνου χρησιμοποιούνται πολιτικές κατανομής στοιχείων ενεργητικού, ενώ ο κίνδυνος μετριάζεται περαιτέρω από την ύπαρξη άτοκων υποχρεώσεων στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή θα ενσωματωθούν σταδιακά στο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ τα προσεχή έτη. Το 2022 το Ευρωσύστημα διενέργησε την πρώτη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα στον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος^[19], χάρη στην οποία έγινε μια προκαταρκτική εκτίμηση των επιδράσεων αυτού του κινδύνου στον ισολογισμό της ΕΚΤ. Τα προσεχή έτη θα διενεργούνται ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα ανά τακτά διαστήματα.

1.4.2 Λειτουργικός κίνδυνος

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι αρμόδια για την έγκριση της πολιτικής και του πλαισίου διαχείρισης του λειτουργικού κινδύνου^[20] της ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Λειτουργικού Κινδύνου στηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στο έργο της όσον αφορά την επίβλεψη της διαχείρισης των λειτουργικών κινδύνων. Η διαχείριση λειτουργικού κινδύνου συνιστά αναπόσπαστο μέρος της δομής διακυβέρνησης^[21] και των διαδικασιών διαχείρισης της ΕΚΤ.

Ο κύριος στόχος του πλαισίου διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου της ΕΚΤ είναι να συμβάλλει στη διασφάλιση ότι η ΕΚΤ επιτυγχάνει την αποστολή της και τους σκοπούς της, προστατεύοντας ταυτόχρονα τη φήμη και την περιουσία της έναντι απώλειας, κατάχρησης και ζημίας. Σύμφωνα με το πλαίσιο διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου, κάθε υπηρεσιακή μονάδα είναι υπεύθυνη για τον προσδιορισμό, την αξιολόγηση, τον τρόπο αντιμετώπισης, την αναφορά και την παρακολούθηση των λειτουργικών κινδύνων, των έκτακτων συμβάντων και των ελέγχων. Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτική ανοχής κινδύνων της ΕΚΤ παρέχει κατευθύνσεις όσον αφορά τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση κινδύνων και τις διαδικασίες αποδοχής κινδύνων. Συνδέεται με έναν πίνακα (5x5) αξιολόγησης κινδύνων που βασίζεται σε κλίμακες για τη διαβάθμιση της πιθανότητας και του αντίκτυπου τυχόν κινδύνου οι οποίες χρησιμοποιούν ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια.

Το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η ΕΚΤ είναι εκτεθειμένο σε όλο και πιο σύνθετες και διασυνδεμένες απειλές και υπάρχει ένα ευρύ φάσμα λειτουργικών κινδύνων που συνδέονται με τις καθημερινές δραστηριότητες της ΕΚΤ. Οι κύριοι τομείς που αποτελούν πηγή ανησυχίας για την ΕΚΤ είναι, μεταξύ άλλων, ένα ευρύ φάσμα μη χρηματοοικονομικών κινδύνων που απορρέουν από τον ανθρώπινο παράγοντα, συστήματα, διαδικασίες και εξωτερικά συμβάντα. Κατά συνέπεια, η ΕΚΤ έχει θεσπίσει διαδικασίες για να διευκολύνει τη διαρκή και αποτελεσματική διαχείριση των λειτουργικών κινδύνων της και να ενσωματώνει τις πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, η ΕΚΤ επικεντρώνεται στη βελτίωση της ανθεκτικότητάς της, λαμβάνοντας ευρέως υπόψη τους κινδύνους και τις ευκαιρίες μέσω μιας προσέγγισης από το ένα άκρο στο άλλο (end-to-end), συμπεριλαμβανομένων των πτυχών διατηρησιμότητας. Έχουν θεσπιστεί δομές αντιμετώπισης ζητημάτων και σχέδια έκτακτης ανάγκης για να διασφαλίζεται η συνέχεια των κρίσιμων υπηρεσιακών λειτουργιών σε περίπτωση διαταραχής ή κρίσης.

1.4.3 Κίνδυνος δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς

Η ΕΚΤ διαθέτει ένα ειδικό Γραφείο Συμμόρφωσης και Διακυβέρνησης που επιτελεί τη βασική λειτουργία διαχείρισης κινδύνων με σκοπό την ενίσχυση του πλαισίου διακυβέρνησης της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση του κινδύνου δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς στην ΕΚΤ.^[22] Σκοπός του εν λόγω γραφείου είναι να υποστηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στην προστασία της ακεραιότητας και του κύρους της ΕΚΤ, να προωθεί την εφαρμογή προτύπων δεοντολογίας και να ενισχύει τη λογοδοσία και διαφάνεια της ΕΚΤ. Μια ανεξάρτητη Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΚΤ υψηλού επιπέδου παρέχει συμβουλές και κατευθύνσεις στους ανώτατους λειτουργούς της ΕΚΤ για ζητήματα ακεραιότητας, δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς και υποστηρίζει το Διοικητικό Συμβούλιο στη διαχείριση κινδύνων σε εκτελεστικό επίπεδο με κατάλληλο και συνεκτικό τρόπο. Σε επίπεδο Ευρωσυστήματος και Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ), η Επιτροπή Δεοντολογίας και Συμμόρφωσης εργάζεται προς την επίτευξη της εφαρμογής με συνεκτικό τρόπο των πλαισίων δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς για τις ΕθνΚΤ και τις εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ).

Στη διάρκεια του 2022, η ΕΚΤ επέκτεινε τη διαχείριση κινδύνων δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς ώστε να καλύπτει και τον σχετικό κίνδυνο που απορρέει από την προσφυγή σε εξωτερικούς εργολήπτες που υποστηρίζουν τα καθήκοντά της.

2 Οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ

2.1 Ισολογισμός της 31.12.2022

2.2 Αποτελέσματα χρήσης 31.12.2022

Φρανκφούρτη, 14 Φεβρουαρίου 2023
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Christine Lagarde
Πρόεδρος

2.3 Λογιστικές πολιτικές

Μορφή και παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων

Οι οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τις ακόλουθες λογιστικές πολιτικές,^[23] οι οποίες, κατά τη γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, παρουσιάζουν εύλογα τις οικονομικές καταστάσεις, αντανακλώντας ταυτόχρονα τη φύση των δραστηριοτήτων μιας κεντρικής τράπεζας.

Λογιστικές αρχές

Εφαρμόζονται οι ακόλουθες λογιστικές αρχές: η αρχή της πραγματικής οικονομικής κατάστασης και της διαφάνειας, η αρχή της συντηρητικότητας, η αρχή της αναγνώρισης γεγονότων που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, η αρχή του ουσιώδους των λογιστικών γεγονότων, η αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας, η αρχή της πραγματοποίησης των εσόδων/εξόδων (η αρχή του δεδουλευμένου), η αρχή της συνέπειας και συγκρισιμότητας.

Αναγνώριση των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού

Ένα στοιχείο του ενεργητικού ή του παθητικού αναγνωρίζεται στον ισολογισμό μόνο όταν είναι πιθανό ότι κάθε μελλοντικό οικονομικό όφελος που σχετίζεται με αυτό θα εισρέει στην ΕΚΤ ή θα εκρέει από αυτήν, ότι όλοι ουσιαστικά οι κίνδυνοι και τα οφέλη που σχετίζονται με το ίδιο έχουν μεταβεί στην ΕΚΤ και ότι το κόστος ή η αξία του στοιχείου του ενεργητικού ή το ποσό της υποχρέωσης είναι δυνατό να μετρηθούν με αξιόπιστο τρόπο.

Βάση για τη λογιστική καταγραφή

Οι λογαριασμοί καταρτίστηκαν με τη μέθοδο του ιστορικού κόστους (κτήσης), η οποία τροποποιήθηκε ώστε να περιλαμβάνει την αποτίμηση, σε αγοραίες τιμές, των εμπορεύσιμων τίτλων (εκτός των τίτλων που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής), του χρυσού και όλων των λοιπών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού εντός και εκτός ισολογισμού που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα.

Οι συναλλαγές επί χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού αντανακλώνται στους λογαριασμούς με βάση την ημερομηνία διακανονισμού τους.

Με εξαίρεση τις άμεσες (spot) συναλλαγές επί τίτλων, οι συναλλαγές επί χρηματοδοτικών μέσων σε ξένο νόμισμα καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού κατά την ημερομηνία συμφωνίας της συναλλαγής. Κατά την ημερομηνία διακανονισμού, αντιλογίζονται οι εγγραφές των στοιχείων εκτός ισολογισμού και οι συναλλαγές καταγράφονται αντίστοιχα ως στοιχεία εντός ισολογισμού. Οι αγοραπωλησίες ξένων νομισμάτων επηρεάζουν την καθαρή συναλλαγματική θέση κατά την ημερομηνία συναλλαγής και τα πραγματοποιηθέντα κέρδη/οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από πωλήσεις υπολογίζονται επίσης την εν λόγω ημερομηνία. Οι δεδουλευμένοι τόκοι και οι διαφορές υπέρ και υπό το άρτιο που συνδέονται με χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα υπολογίζονται και καταγράφονται σε καθημερινή βάση, επηρεάζοντας αντίστοιχα σε καθημερινή βάση τη συναλλαγματική θέση.

Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα

Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα μετατρέπονται σε ευρώ με την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού. Τα έσοδα και τα έξοδα μετατρέπονται με την ισοτιμία που ίσχυε κατά τον χρόνο της καταγραφής. Η αναπροσαρμογή της αξίας των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα, συμπεριλαμβανομένων των εντός και εκτός ισολογισμού στοιχείων, γίνεται χωριστά κατά νόμισμα.

Η αναπροσαρμογή της αξίας, με βάση την αγοραία τιμή, των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα παρουσιάζεται χωριστά από την αναπροσαρμογή της αξίας τους λόγω μεταβολής των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Ο χρυσός αποτιμάται στην αγοραία τιμή που ίσχυε την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των διαφορών από αναπροσαρμογή της τιμής και της συναλλαγματικής ισοτιμίας αλλά λογιστικοποιείται μία και μόνη αποτίμηση της αξίας του χρυσού με βάση την τιμή του σε ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού, η οποία για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2022 προέκυψε από τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ στις 30.12.2022.

Το ειδικό τραβηκτικό δικαίωμα (ΕΤΔ) (Special Drawing Right - SDR) ορίζεται με βάση μια δέσμη νομισμάτων και η αξία του καθορίζεται από το σταθμικό άθροισμα των συναλλαγματικών ισοτιμιών πέντε κύριων νομισμάτων (δολαρίου ΗΠΑ, ευρώ, γιουάν Κίνας, γιεν Ιαπωνίας και λίρας Αγγλίας). Τα ΕΤΔ που κατέχει η ΕΚΤ μετατράπηκαν σε ευρώ με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ ανά ΕΤΔ στις 30.12.2022.

Τίτλοι

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής
Οι τίτλοι που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Άλλοι τίτλοι
Οι εμπορεύσιμοι τίτλοι (εκτός αυτών που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής) και τα παρεμφερή στοιχεία ενεργητικού αποτιμώνται είτε στη μέση αγοραία τιμή τους είτε με βάση τις τρέχουσες αποδόσεις ανά κατηγορία τίτλων που ίσχυαν κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Τα δικαιώματα που ενσωματώνονται στους τίτλους δεν διαχωρίζονται για σκοπούς αποτίμησης. Για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2022 χρησιμοποιήθηκαν οι μέσες αγοραίες τιμές της 30.12.2022.

Η αξία των εμπορεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα αναπροσαρμόζεται σε καθαρή βάση σε επίπεδο αμοιβαίου κεφαλαίου, με χρήση της καθαρής αξίας των στοιχείων ενεργητικού τους. Δεν εφαρμόζεται συμψηφισμός μη πραγματοποιηθέντων κερδών και ζημιών στα διάφορα αμοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα.

Οι μη ευχερώς ρευστοποιήσιμες μετοχές και άλλοι μετοχικοί τίτλοι οι οποίοι τηρούνται ως μόνιμη επένδυση αποτιμώνται στο κόστος κτήσης και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Αναγνώριση εσόδων

Τα έσοδα και τα έξοδα αναγνωρίζονται στην περίοδο κατά την οποία εισπράττονται ή καταβάλλονται.^[24] Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από την πώληση συναλλάγματος, χρυσού και τίτλων καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Τα εν λόγω κέρδη και ζημίες υπολογίζονται με βάση το μέσο κόστος των αντίστοιχων στοιχείων.

Τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα και μεταφέρονται απευθείας σε λογαριασμό αναπροσαρμογής.

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης εφόσον, στο τέλος του έτους, υπερβαίνουν προηγούμενα κέρδη από αναπροσαρμογή, τα οποία έχουν συσσωρευτεί στον αντίστοιχο λογαριασμό αναπροσαρμογής. Αυτές οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες επί ενός συγκεκριμένου τίτλου ή νομίσματος ή επί των διαθεσίμων σε χρυσό δεν συμψηφίζονται με τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από άλλους τίτλους ή νομίσματα ή χρυσό. Σε περίπτωση τέτοιων μη πραγματοποιηθεισών ζημιών οι οποίες καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης, το μέσο κόστος του εν λόγω στοιχείου μειώνεται στη συναλλαγματική ισοτιμία ή την αγοραία τιμή του στο τέλος του έτους.

Οι ζημίες από απομείωση αξίας καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης και δεν αντιλογίζονται τα επόμενα έτη, εκτός εάν η απομείωση αξίας μειώνεται και η μεταβολή αυτή μπορεί να σχετιστεί με παρατηρήσιμο γεγονός που επήλθε μετά την πρώτη καταγραφή της απομείωσης αξίας.

Οι διαφορές υπέρ ή υπό το άρτιο που προκύπτουν από τίτλους αποσβένονται κατά την εναπομένουσα διάρκεια ζωής των τίτλων αυτών.

Αντιστρεπτέες συναλλαγές

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές είναι πράξεις με τις οποίες η ΕΚΤ αγοράζει ή πωλεί περιουσιακά στοιχεία με συμφωνία επαναγοράς ή εκτελεί πιστοδοτικές πράξεις έναντι εξασφαλίσεων.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναγοράς πωλούνται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναγοράς τους από τον πωλητή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναγοράς καταγράφονται στο παθητικό του ισολογισμού ως καταθέσεις καλυπτόμενες από εξασφαλίσεις. Οι τίτλοι που πωλούνται στο πλαίσιο τέτοιας συμφωνίας εξακολουθούν να εμφανίζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναπώλησης αγοράζονται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναπώλησής τους από τον αγοραστή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναπώλησης καταγράφονται στο ενεργητικό του ισολογισμού ως δάνεια καλυπτόμενα από εξασφάλιση, αλλά δεν περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο τίτλων της ΕΚΤ.

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι συναλλαγές δανεισμού τίτλων) που διενεργούνται στο πλαίσιο προγράμματος εξειδικευμένου οργανισμού καταγράφονται στον ισολογισμό μόνο εφόσον παρέχεται εξασφάλιση με τη μορφή μετρητών και αυτά τα μετρητά δεν επενδύονται.

Πράξεις εκτός ισολογισμού

Τα χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα, δηλ. οι προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος, τα προθεσμιακά σκέλη των πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και άλλες πράξεις επί νομισμάτων που συνεπάγονται την ανταλλαγή ενός νομίσματος με άλλο σε μελλοντική ημερομηνία, περιλαμβάνονται στην καθαρή συναλλαγματική θέση, με σκοπό τον υπολογισμό των συναλλαγματικών κερδών και ζημιών.

Η αξία των πράξεων επί επιτοκίων αναπροσαρμόζεται ανά στοιχείο. Οι ημερήσιες μεταβολές στα περιθώρια διακύμανσης των εκκρεμών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Η αποτίμηση των προθεσμιακών πράξεων επί τίτλων διενεργείται από την ΕΚΤ με βάση γενικώς παραδεκτές μεθόδους αποτίμησης οι οποίες χρησιμοποιούν παρατηρήσιμες τιμές και επιτόκια της αγοράς, καθώς και τους συντελεστές προεξόφλησης από τις ημερομηνίες διακανονισμού έως την ημερομηνία αποτίμησης.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού, συμπεριλαμβανομένων των ασώματων στοιχείων, αλλά εξαιρουμένων των γηπέδων και των έργων τέχνης, αποτιμώνται στο κόστος κτήσης μείον την αποσβεσθείσα αξία. Τα γήπεδα και τα έργα τέχνης αποτιμώνται στο κόστος. Το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ αποτιμάται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία και υπόκειται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας του. Όσον αφορά την απόσβεση του κεντρικού κτιρίου της ΕΚΤ, υπολογίζεται το κόστος των επιμέρους στοιχείων, το οποίο αποσβένεται με βάση την εκτιμώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής τους. Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης για την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής του πάγιου στοιχείου, αρχής γενομένης από το ημερολογιακό τρίμηνο μετά το οποίο το πάγιο στοιχείο παραδίδεται προς χρήση. Η ωφέλιμη διάρκεια ζωής που εφαρμόζεται για κάθε βασική κατηγορία πάγιων στοιχείων ενεργητικού είναι η εξής:

Στην περίπτωση των κεφαλαιοποιημένων δαπανών ανακαίνισης που σχετίζονται με τις υφιστάμενες μισθωμένες κτιριακές εγκαταστάσεις της ΕΚΤ, η περίοδος απόσβεσης προσαρμόζεται προκειμένου να ληφθούν υπόψη γεγονότα που επηρεάζουν την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής αυτού του πάγιου στοιχείου.

Η ΕΚΤ διενεργεί ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας του κεντρικού της κτιρίου και των πάγιων στοιχείων επί των οποίων έχει δικαιώματα χρήσης και τα οποία αφορούν τα κτίρια γραφείων (βλ. "Μισθώσεις" παρακάτω). Εάν προκύψει ένδειξη απομείωσης, και εάν εκτιμηθεί ότι η αξία του παγίου στοιχείου ενδέχεται να έχει απομειωθεί, τότε εκτιμάται το ανακτήσιμο ποσό. Ζημία απομείωσης καταγράφεται στα αποτελέσματα χρήσης εάν το ανακτήσιμο ποσό είναι μικρότερο από την καθαρή λογιστική αξία.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού με κόστος κάτω των 10.000 ευρώ αποσβένονται κατά το έτος κτήσεως.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού που πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά είναι ακόμη υπό κατασκευή ή υπό ανάπτυξη καταγράφονται στον λογαριασμό "Πάγια υπό κατασκευή". Οι σχετικές δαπάνες μεταφέρονται στις αντίστοιχες κατηγορίες παγίων μόλις τα πάγια παραδοθούν προς χρήση.

Μισθώσεις

Για όλες τις μισθώσεις που αφορούν ενσώματα πάγια, το σχετικό πάγιο στοιχείο με δικαίωμα χρήσης και η μισθωτική υποχρέωση αναγνωρίζονται στον ισολογισμό κατά την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου και περιλαμβάνονται στα "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού" και στα "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) αντίστοιχα. Όταν οι μισθώσεις πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά το αντίστοιχο πάγιο είναι ακόμη υπό κατασκευή ή αναδιαρρύθμιση, τα έξοδα που πραγματοποιούνται πριν από την ημερομηνία έναρξης της μίσθωσης καταγράφονται στον λογαριασμό "Πάγια υπό κατασκευή". Το σχετικό πάγιο με δικαίωμα χρήσης και η μισθωτική υποχρέωση αναγνωρίζονται στους αντίστοιχους λογαριασμούς παγίων μόλις το πάγιο γίνει διαθέσιμο προς χρήση (ημερομηνία έναρξης μίσθωσης).

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης αποτιμώνται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία. Επιπλέον, τα πάγια στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης που σχετίζονται με κτίρια γραφείων υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (σχετικά με τον ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας, βλ. "Πάγια στοιχεία ενεργητικού" παραπάνω). Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης από την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου έως είτε τη λήξη της ωφέλιμης διάρκειας ζωής του πάγιου στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης είτε τη λήξη της διάρκειας μίσθωσης, όποια από τις δύο ημερομηνίες προηγείται.

Η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται αρχικά στην παρούσα αξία των μελλοντικών μισθωμάτων (που περιλαμβάνουν μόνο μισθωτικά στοιχεία), προεξοφλημένα με βάση το διαφορικό επιτόκιο δανεισμού της ΕΚΤ. Στη συνέχεια, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται στο αποσβεσθέν κόστος με βάση τη μέθοδο του αποτελεσματικού επιτοκίου. Οι σχετικοί τόκοι-έξοδα καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Λοιποί τόκοι-έξοδα". Όταν επέρχεται μεταβολή στα μελλοντικά μισθώματα λόγω μεταβολής δείκτη ή άλλης επανεκτίμησης της υφιστάμενης σύμβασης, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται εκ νέου. Τυχόν τέτοια αποτελέσματα επανεπιμέτρησης συνεπάγονται αντίστοιχη προσαρμογή στη λογιστική αξία του πάγιου στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης.

Οι βραχυπρόθεσμες μισθώσεις διάρκειας έως και 12 μηνών και οι μισθώσεις πάγιων στοιχείων ενεργητικού χαμηλής αξίας κάτω των 10.000 ευρώ (σύμφωνα με το όριο που χρησιμοποιείται για την αναγνώριση πάγιων στοιχείων ενεργητικού) καταγράφονται ως έξοδα στα αποτελέσματα χρήσης.

Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται προγράμματα καθορισμένων παροχών για τα μέλη του προσωπικού της, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ.

Το πρόγραμμα συνταξιοδότησης του προσωπικού χρηματοδοτείται από περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε μακροπρόθεσμο ταμείο παροχών για τους υπαλλήλους. Οι υποχρεωτικές εισφορές που καταβάλλουν η ΕΚΤ και τα μέλη του προσωπικού αντικατοπτρίζονται στον πυλώνα καθορισμένων παροχών του προγράμματος. Τα μέλη του προσωπικού μπορούν να καταβάλλουν εθελουσίως πρόσθετες εισφορές σε έναν πυλώνα καθορισμένων εισφορών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξασφάλιση πρόσθετων παροχών.^[25] Οι εν λόγω πρόσθετες παροχές καθορίζονται με βάση το ποσό των εισφορών που καταβάλλονται εθελουσίως σε συνδυασμό με τις αποδόσεις επενδύσεων που απορρέουν από τις εν λόγω εισφορές.

Για τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές για τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου. Όσον αφορά τα μέλη του προσωπικού, για τις μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων, άλλες μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου.

Καθαρή υποχρέωση για καθορισμένες παροχές
Η υποχρέωση που εμφανίζεται στην κατηγορία "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) του ισολογισμού όσον αφορά τα προγράμματα καθορισμένων παροχών, συμπεριλαμβανομένων των λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και των παροχών εξόδου από την υπηρεσία, είναι η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, μείον την εύλογη αξία των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των σχετικών δεσμεύσεων.

Οι δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές υπολογίζονται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές με τη μέθοδο της εκτιμώμενης βάσει προβολών πιστωτικής μονάδας. Για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές εφαρμόζεται επί των εκτιμώμενων μελλοντικών εισοδηματικών ροών προεξοφλητικό επιτόκιο το οποίο καθορίζεται σύμφωνα με τις αποδόσεις της αγοράς, κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, επί εταιρικών ομολόγων υψηλής ποιότητας που εκφράζονται σε ευρώ και έχουν διάρκειες παρόμοιες με τη διάρκεια της συναφούς δέσμευσης.

Αναλογιστικά κέρδη και ζημίες μπορεί να προκύψουν από εμπειρικές προσαρμογές (σε περίπτωση που οι πραγματοποιήσεις διαφέρουν από τις υποθέσεις της αναλογιστικής μελέτης), καθώς και από μεταβολές των αναλογιστικών υποθέσεων.

Καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές
Το καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές αναλύεται σε επιμέρους συνιστώσες που αναφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης και σε επανεπιμετρήσεις των μετεργασιακών παροχών που εμφανίζονται στο στοιχείο "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" του ισολογισμού.

Το καθαρό ποσό που καταλογίζεται στα αποτελέσματα χρήσης αποτελείται από:

1. το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που συσσωρεύονται για το έτος·
2. το κόστος παρελθούσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που προκύπτουν από τροποποίηση προγράμματος·
3. τους καθαρούς τόκους βάσει προεξοφλητικού επιτοκίου επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
4. επανεπιμετρήσεις λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και τυχόν παροχών εξόδου από την υπηρεσία μακροπρόθεσμου χαρακτήρα στο σύνολό τους.

Το καθαρό ποσό που εμφανίζεται στο στοιχείο "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" αποτελείται από:

1. αναλογιστικά κέρδη και ζημίες από τις δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές·
2. την πραγματοποιηθείσα απόδοση των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
3. οποιαδήποτε μεταβολή στην επίδραση του ανώτατου ορίου των περιουσιακών στοιχείων, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές.

Αυτά τα ποσά αποτιμώνται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές, προκειμένου να αποτυπώνεται δεόντως η οικεία υποχρέωση στις οικονομικές καταστάσεις.

Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος

Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ προκύπτουν πρωτίστως από διασυνοριακές πληρωμές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) οι οποίες διακανονίζονται σε χρήμα κεντρικής τράπεζας σε ευρώ. Οι συναλλαγές αυτές στην πλειονότητά τους διενεργούνται από ιδιωτικούς φορείς (δηλ. πιστωτικά ιδρύματα, εταιρίες και φυσικά πρόσωπα). Διακανονίζονται μέσω του συστήματος TARGET2 (Διευρωπαϊκό Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ταχείας Μεταφοράς Κεφαλαίων και Διακανονισμού σε Συνεχή Χρόνο) και δημιουργούν διμερή υπόλοιπα στους λογαριασμούς TARGET2 των κεντρικών τραπεζών της ΕΕ. Αυτά τα διμερή υπόλοιπα συμψηφίζονται και εν συνεχεία λογίζονται ως υπόλοιπα έναντι της ΕΚΤ σε καθημερινή βάση, έτσι ώστε κάθε εθνική κεντρική τράπεζα (ΕθνΚΤ) να εμφανίζεται με μία καθαρή διμερή θέση έναντι της ΕΚΤ και μόνο. Οι πληρωμές που διενεργούνται από την ΕΚΤ και διακανονίζονται μέσω του TARGET2 επηρεάζουν επίσης τις εν λόγω καθαρές διμερείς θέσεις. Οι θέσεις αυτές εμφανίζονται στους λογαριασμούς της ΕΚΤ και αντιπροσωπεύουν την καθαρή απαίτηση ή υποχρέωση κάθε ΕθνΚΤ έναντι του υπόλοιπου Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ που απορρέουν από το TARGET2, καθώς και άλλα υπόλοιπα σε ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (π.χ. τυχόν ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ στις ΕθνΚΤ), παρουσιάζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ ως μία μόνο καθαρή πιστωτική ή χρεωστική θέση στο στοιχείο "Λοιπές απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)" ή "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)". Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ των ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ, τα οποία προκύπτουν από τη συμμετοχή τους στο TARGET2,^[26] εμφανίζονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ".

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που προκύπτουν από την κατανομή τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος περιλαμβάνονται ως μία μόνο καθαρή απαίτηση στο στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" παρακάτω).

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που προκύπτουν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ που γίνονται μέλη του Ευρωσυστήματος εκφράζονται σε ευρώ και καταγράφονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων".

Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες αποτελούν το Ευρωσύστημα, εκδίδουν τραπεζογραμμάτια ευρώ.^[27] Η συνολική αξία των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ κατανέμεται στις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε μήνα, σύμφωνα με την κλείδα κατανομής τραπεζογραμματίων.^[28]

Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο εμφανίζεται στο παθητικό ως "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία". Το μερίδιο της ΕΚΤ στο σύνολο των εκδιδόμενων τραπεζογραμματίων ευρώ αντικρύζεται από απαιτήσεις έναντι των ΕθνΚΤ. Οι εν λόγω απαιτήσεις, που είναι έντοκες,^[29] εμφανίζονται υπό το στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" παραπάνω). Οι τόκοι-έσοδα επί των απαιτήσεων αυτών περιλαμβάνονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος".

Ενδιάμεση διανομή κερδών

Ποσό που ισούται με το άθροισμα του εισοδήματος της ΕΚΤ από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ και από τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής και που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο α) του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων, β) του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών, γ) του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων, δ) του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα και ε) του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας διανέμεται τον Ιανουάριο του επόμενου έτους με τη μορφή ενδιάμεσης διανομής κερδών, εκτός αν το Διοικητικό Συμβούλιο λάβει διαφορετική απόφαση.^[30] Η απόφαση αυτή λαμβάνεται όταν, βάσει αιτιολογημένης εκτίμησης της Εκτελεστικής Επιτροπής, το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι η ΕΚΤ θα έχει συνολική ετήσια ζημία ή θα καταγράψει ετήσια κέρδη χαμηλότερα από το εν λόγω εισόδημα. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει να μεταφέρει μέρος ή το σύνολο του εν λόγω εισοδήματος σε πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει να αφαιρέσει τις δαπάνες της ΕΚΤ που συνδέονται με την έκδοση και τη διαχείριση των τραπεζογραμματίων ευρώ από το ποσό του εισοδήματος που προκύπτει από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ.

Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού προσαρμόζονται ώστε να περιλαμβάνουν γεγονότα που επέρχονται από την ημερομηνία κλεισίματος του ετήσιου ισολογισμού έως και την ημερομηνία κατά την οποία η Εκτελεστική Επιτροπή εγκρίνει την υποβολή των Ετήσιων Λογαριασμών της ΕΚΤ στο Διοικητικό Συμβούλιο προς τελική έγκριση, εφόσον τα εν λόγω γεγονότα επηρεάζουν ουσιωδώς την κατάσταση των ως άνω στοιχείων την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού.

Σημαντικά γεγονότα που επέρχονται μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού και δεν επηρεάζουν το ενεργητικό και το παθητικό κατά την ημερομηνία αυτή εμφανίζονται στις σημειώσεις.

Αλλαγές στις λογιστικές πολιτικές

Το 2022 δεν έγιναν μεταβολές στις λογιστικές πολιτικές που εφαρμόζει η ΕΚΤ.

Άλλα ζητήματα

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ και βάσει σύστασης του Διοικητικού Συμβουλίου, το Συμβούλιο της ΕΕ έχει εγκρίνει την επιλογή της εταιρίας Baker Tilly GmbH & Co. KG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft, Düsseldorf (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) ως εξωτερικού ελεγκτή της ΕΚΤ για μια πενταετία η οποία λήγει στο τέλος του οικονομικού έτους 2022. Αυτή η πενταετία μπορεί να παραταθεί μέχρι και δυο επιπλέον οικονομικά έτη.

2.4 Σημειώσεις επί του ισολογισμού

Σημείωση 1 - Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό

Στις 31.12.2022 η ΕΚΤ είχε στην κατοχή της 16.229.522 ουγγιές καθαρού χρυσού^[31], η αγοραία αξία του οποίου ανερχόταν σε 27.689 εκατ. ευρώ (2021: 26.121 εκατ. ευρώ). Δεν διενεργήθηκαν πράξεις σε χρυσό το 2022 και συνεπώς ο χρυσός που διακρατεί η ΕΚΤ παρέμεινε αμετάβλητος σε σύγκριση με τα επίπεδα στις 31.12.2021. Η αύξηση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας του χρυσού αυτού οφείλεται στην άνοδο της αγοραίας τιμής του χρυσού σε ευρώ (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 15 "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Σημείωση 2 - Απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκων και κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 2.1 - Απαιτήσεις έναντι του ΔΝΤ

Το στοιχείο αυτό του ενεργητικού αντιπροσωπεύει τα ΕΤΔ που κατείχε η ΕΚΤ στις 31.12.2022 και ανέρχονταν σε 1.759 εκατ. ευρώ κατά την ίδια ημερομηνία (2021: 1.234 εκατ. ευρώ). Προκύπτει από μια συμφωνία οικειοθελούς αγοραπωλησίας ΕΤΔ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), βάσει της οποίας το ΔΝΤ εξουσιοδοτείται να διοργανώνει πωλήσεις ή αγορές ΕΤΔ έναντι ευρώ, για λογαριασμό της ΕΚΤ, εντός ανώτατων και κατώτατων ορίων για τα διακρατούμενα ΕΤΔ. Λογιστικώς, τα ΕΤΔ καταγράφονται ως συνάλλαγμα (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Τα ΕΤΔ που διακρατεί η ΕΚΤ αυξήθηκαν το 2022, κυρίως ως αποτέλεσμα συναλλαγής που έλαβε χώρα στο πλαίσιο της προαναφερόμενης οικειοθελούς συμφωνίας αγοραπωλησίας.

Σημείωση 2.2 - Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ

Τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούνται από υπόλοιπα λογαριασμών σε τράπεζες και δάνεια σε συνάλλαγμα, καθώς και τοποθετήσεις σε τίτλους που εκφράζονται σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας.

Η συνολική αξία του στοιχείου αυτού αυξήθηκε το 2022 κυρίως λόγω της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ.

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[32] είχαν ως εξής:

Το 2022 δεν πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις σε συνάλλαγμα.

Σημείωση 3 - Απαιτήσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 3.1 - Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι και δάνεια

Στις 31.12.2022 δεν υπήρχαν υπόλοιπα στο στοιχείο αυτό, ενώ στο τέλος του 2021 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε απαίτηση ύψους 3.070 εκατ. ευρώ που αφορά συμφωνίες διευκόλυνσης παροχής ρευστότητας μεταξύ του Ευρωσυστήματος και κεντρικών τραπεζών εκτός της ζώνης του ευρώ.^[33]

Σημείωση 4 - Λοιπές απαιτήσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Στις 31.12.2022 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε υπόλοιπα τρεχούμενων λογαριασμών που τηρούνται σε ιδρύματα-κατοίκους της ζώνης του ευρώ, ύψους 12 εκατ. ευρώ (2021: 38 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 5 - Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 5.1 - Τίτλοι διακρατούμενοι για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

Στις 31.12.2022 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε τίτλους που απέκτησε η ΕΚΤ στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme - SMP), του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών (third covered bond purchase programme - CBPP3), του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (asset-backed securities purchase programme - ABSPP), του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα (public sector asset purchase programme - PSPP) και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme - PEPP).

Όλοι οι τίτλοι που διακρατούνταν στο πλαίσιο του πρώτου και του δεύτερου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών (first and second covered bond purchase programmes - CBPP1 και CBPP2) έληξαν στη διάρκεια του 2022 και, ως εκ τούτου, στις 31.12.2022 η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ δεν διακρατούσαν πλέον τέτοιους τίτλους.

Το α΄ τρίμηνο του 2022, το Ευρωσύστημα συνέχισε τη διενέργεια καθαρών αγορών στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP)^[34] με ύψος 20 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο. Τον Μάρτιο του 2022 το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε^[35] να αναθεωρήσει και να διαμορφώσει τα ποσά των καθαρών αγορών σε 40 δισεκ. ευρώ τον Απρίλιο, 30 δισεκ. ευρώ τον Μάιο και 20 δισεκ. ευρώ τον Ιούνιο, ενώ τον Ιούνιο του 2022 το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε^[36] να σταματήσει τις καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του APP από την 1.7.2022. Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει^[37] να συνεχίσει να επανεπενδύει πλήρως τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου 2023. Στη συνέχεια, το χαρτοφυλάκιο του προγράμματος APP θα μειωθεί με μετρημένο και προβλέψιμο ρυθμό, καθώς το Ευρωσύστημα δεν θα επανεπενδύει όλα τα ποσά από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους. Η μείωση θα διαμορφωθεί σε 15 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο μέχρι το τέλος Ιουνίου 2023 και στη συνέχεια ο ρυθμός της θα καθορίζεται με την πάροδο του χρόνου. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα επανεξετάζει τακτικά τον ρυθμό μείωσης του χαρτοφυλακίου του προγράμματος APP για να διασφαλίσει ότι εξακολουθεί να συμβαδίζει με τη συνολική στρατηγική και κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής, για να διαφυλάξει τη λειτουργία της αγοράς και να διατηρήσει υπό αυστηρό έλεγχο τις βραχυπρόθεσμες συνθήκες της αγοράς χρήματος.

Επιπλέον, το α’ τρίμηνο του 2022 το Ευρωσύστημα συνέχισε να διενεργεί καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP^[38], αν και με χαμηλότερο ρυθμό από ό,τι το προηγούμενο τρίμηνο, μετά την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο του 2021.^[39] Με βάση την ίδια απόφαση, οι καθαρές αγορές στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP διακόπηκαν στο τέλος Μαρτίου 2022. Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να επανεπενδύει, πλήρως, τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του PEPP κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εφαρμόζει στις επανεπενδύσεις ευελιξία ως προς τον χρόνο, τις κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού και τις χώρες, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής που σχετίζονται με την πανδημία. Η μελλοντική σταδιακή μείωση (roll-off) του χαρτοφυλακίου PEPP θα ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να αποφευχθούν παρεμβολές στην ενδεδειγμένη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.

Οι τίτλοι που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (βλ. "Τίτλοι" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Το αναπόσβεστο κόστος των τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ και η αγοραία αξία τους^[40] (η οποία δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό ούτε στα αποτελέσματα χρήσης και παρέχεται μόνο για λόγους συγκρισιμότητας), είχαν ως εξής:

Η αξία του αναπόσβεστου κόστους των τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ μεταβλήθηκε στη διάρκεια του έτους ως εξής:

Το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολογεί σε τακτική βάση τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τους τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, διενεργούνται έλεγχοι απομείωσης της αξίας με στοιχεία τέλους του έτους σε ετήσια βάση, οι οποίοι εγκρίνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Στο πλαίσιο αυτών των ελέγχων, οι δείκτες απομείωσης αξιολογούνται ξεχωριστά για κάθε πρόγραμμα. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παρατηρούνται δείκτες απομείωσης, διενεργείται περαιτέρω ανάλυση για να επιβεβαιωθεί ότι οι ταμειακές ροές των υποκείμενων τίτλων δεν έχουν επηρεαστεί από κάποιο γεγονός απομείωσης της αξίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων απομείωσης της αξίας για αυτό το έτος, το 2022 δεν καταγράφηκαν από την ΕΚΤ ζημίες επί τίτλων που διακρατούνταν στα χαρτοφυλάκια νομισματικής πολιτικής που τηρεί.

Η αξία του αναπόσβεστου κόστους των τίτλων που διακρατεί το Ευρωσύστημα είχε ως εξής:

Σημείωση 6 - Απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 6.1 - Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ οι οποίες συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές") και στις 31.12.2022 ανερχόταν σε 125.763 εκατ. ευρώ (2021: 123.551 εκατ. ευρώ). Οι τόκοι των απαιτήσεων αυτών υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (βλ. σημείωση 23.2 "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος").

Σημείωση 7 - Λοιπά στοιχεία ενεργητικού

Σημείωση 7.1 - Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού

Τα στοιχεία αυτά περιλάμβαναν τις εξής κατηγορίες:

Σε ό,τι αφορά το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ και το δικαίωμα χρήσης σε κτίρια γραφείων, διενεργήθηκε έλεγχος απομείωσης της αξίας στο τέλος του έτους και δεν καταγράφηκε ζημία απομείωσης.

Σημείωση 7.2 - Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού

Το στοιχείο αυτό αποτελείται κατά κύριο λόγο από το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ, το οποίο συνίσταται κυρίως σε επενδύσεις των οικονομικών πόρων της ΕΚΤ, ιδίως του καταβεβλημένου κεφαλαίου και των ποσών που μεταφέρονται στο γενικό αποθεματικό και στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Περιλαμβάνει επίσης 3.211 μετοχές της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (ΤΔΔ) με κόστος κτήσεως ανερχόμενο σε 42 εκατ. ευρώ και άλλους τρεχούμενους λογαριασμούς σε ευρώ.

Το στοιχείο αυτό αποτελείτο από τα εξής:

Η καθαρή αύξηση του εν λόγω στοιχείου το 2022 οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην επένδυση στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ ενός συνολικού ποσού ίσου με το ποσό που είχε μεταφερθεί στην πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων το 2021 και του ποσού που κατέβαλαν οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ το 2022 για τη δεύτερη δόση των αυξημένων εισφορών τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ (βλ. σημείωση 16 "Κεφάλαιο και αποθεματικά"). Η αύξηση αυτού του στοιχείου αντισταθμίστηκε σε μεγάλο βαθμό, κυρίως από τη μείωση της αγοραίας αξίας των τίτλων σε ευρώ που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ.

Σημείωση 7.3 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2022 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 783 εκατ. ευρώ (2021: 620 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 7.4 - Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2022 η μεγαλύτερη συνιστώσα αυτού του στοιχείου ήταν οι δεδουλευμένοι τόκοι επί χρηματοδοτικών μέσων, που προέκυψαν κυρίως από τοκομερίδια τίτλων, συμπεριλαμβανομένων δεδουλευμένων τόκων που καταβάλλονται κατά την απόκτηση (βλ. σημείωση 2.2 "Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού" και "Απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ", σημείωση 5 "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 7.2 "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Περιλάμβανε επίσης δεδουλευμένους τόκους-έσοδα πληρωτέους από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ επί των χρεωστικών υπολοίπων των λογαριασμών τους στο TARGET2 για τον Δεκέμβριο του 2022 (βλ. σημείωση 12.2 "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)" και δεδουλευμένους τόκους-έσοδα από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για το τελευταίο τρίμηνο του 2022 επί απαιτήσεων της ΕΚΤ που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 6.1 "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος"). Ο διακανονισμός των ποσών αυτών έγινε τον Ιανουάριο του 2023.

Τα δεδουλευμένα έσοδα που αφορούν εποπτικά καθήκοντα αντιστοιχούν στα εποπτικά τέλη που πρόκειται να εισπραχθούν για την περίοδο επιβολής τελών του 2022.Το ποσό αυτό θα εισπραχθεί το 2023 (βλ. σημείωση 26 "Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες").^[41]

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης α) διάφορες προπληρωμές, β) δεδουλευμένα έσοδα από κοινά σχέδια του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 28 "Λοιπά έσοδα") και γ) δεδουλευμένους τόκους-έσοδα επί λοιπών χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού.

Σημείωση 7.5 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2022 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 438 εκατ. ευρώ (2021: 749 εκατ. ευρώ) και περιλάμβανε κυρίως υπόλοιπα αξίας 349 εκατ. ευρώ (2021: 573 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2022 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 8 - Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει το μερίδιο της ΕΚΤ (8%) στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"), τα οποία στις 31.12.2022 ανέρχονταν σε 125.763 εκατ. ευρώ (2021: 123.551 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 9 - Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος έχουν τη δυνατότητα να αποδέχονται μετρητά ως εξασφαλίσεις για τις διευκολύνσεις δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP χωρίς να υποχρεούνται να τα επανεπενδύσουν. Στην περίπτωση της ΕΚΤ, αυτές οι πράξεις διενεργούνται μέσω εξειδικευμένου οργανισμού.

Στις 31.12.2022 το ανεξόφλητο υπόλοιπο αυτών των δανειοδοτικών συναλλαγών έναντι εξασφαλίσεων σε μετρητά με πιστωτικά ιδρύματα της ζώνης του ευρώ ήταν 17.734 εκατ. ευρώ (2021: 9.473 εκατ. ευρώ). Τα μετρητά που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις μεταφέρθηκαν στους λογαριασμούς του TARGET2. Καθώς τα μετρητά δεν είχαν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι συναλλαγές καταγράφηκαν στον ισολογισμό (βλ. "Αντιστρεπτέες συναλλαγές" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").^[42]

Σημείωση 10 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι λοιπών κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 10.1 - Γενική κυβέρνηση

Στις 31.12.2022 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 48.520 εκατ. ευρώ (2021: 3.200 εκατ. ευρώ) και περιλάμβανε καταθέσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ). Σύμφωνα με το άρθρο 21 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, η ΕΚΤ μπορεί να ενεργεί ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος θεσμικών και λοιπών οργάνων ή οργανισμών της Ένωσης, κεντρικών διοικήσεων, περιφερειακών, τοπικών ή άλλων δημόσιων αρχών, άλλων οργανισμών δημοσίου δικαίου ή δημόσιων επιχειρήσεων των κρατών-μελών.

Σημείωση 10.2 - Λοιπές υποχρεώσεις

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει υπόλοιπα των επικουρικών συστημάτων^[43] της ζώνης του ευρώ που είναι συνδεδεμένα με το TARGET2 μέσω της συνιστώσας TARGET2-ΕΚΤ, τα οποία στις 31.12.2022 ανέρχονταν στα 15.343 εκατ. ευρώ (2021: 4.404 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 11 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2022 η μεγαλύτερη συνιστώσα αυτού του στοιχείου ήταν υπόλοιπα στο TARGET2, αποτελούμενα από υπόλοιπα των ΕθνΚΤ εκτός τη ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο TARGET2 (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές") και των εκτός της ζώνης του ευρώ επικουρικών συστημάτων που είναι συνδεδεμένα με το TARGET2 μέσω της συνιστώσας του TARGET2-ΕΚΤ. Η μείωση αυτών των υπολοίπων το 2022 αντιστοιχεί σε χαμηλότερα υπόλοιπα των εκτός της ζώνης του ευρώ επικουρικών συστημάτων.

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης υπόλοιπα που σχετίζονται με τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ, στις οποίες η ΕΚΤ ενεργεί ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (βλ. σημείωση 21 "Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων").

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης υπόλοιπα που προκύπτουν από τις ανεξόφλητες συναλλαγές δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP με πιστωτικά ιδρύματα εκτός της ζώνης του ευρώ για τις οποίες εισπράχθηκαν μετρητά ως εξασφαλίσεις τα οποία μεταφέρθηκαν σε λογαριασμούς στο TARGET2 (βλ. σημείωση 9 "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ").

Το υπόλοιπο ποσό του στοιχείου αυτού περιλαμβάνει υπόλοιπο που προκύπτει από την πάγια αμοιβαία συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Στο πλαίσιο της εν λόγω συμφωνίας η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης παρέχει στην ΕΚΤ δολάρια ΗΠΑ μέσω πράξεων ανταλλαγής, με σκοπό την παροχή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος. Ταυτόχρονα, η ΕΚΤ συνάπτει πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back με ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες από τα αντληθέντα με αυτόν τον τρόπο κεφάλαια χορηγούν ρευστότητα σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος υπό μορφή αντιστρεπτέων συναλλαγών. Οι πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back δημιουργούν υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος μεταξύ της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Επιπλέον, οι πράξεις ανταλλαγής που διενεργούνται με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης και τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ δημιουργούν προθεσμιακές απαιτήσεις και υποχρεώσεις που καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος").

Σημείωση 12 - Υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 12.1 - Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων

Ο λογαριασμός αυτός αφορά τις υποχρεώσεις έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ που προέκυψαν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ, όταν αυτές εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα. Σύμφωνα με το άρθρο 30.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, αυτές οι εισφορές ορίζονται κατ’ αναλογία προς τα μερίδια συμμετοχής των ΕθνΚΤ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Δεν σημειώθηκαν μεταβολές το 2022.

Οι τόκοι αυτών των υποχρεώσεων υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, προσαρμοσμένο κατά τρόπο ώστε να αντανακλάται το μηδενικό επιτόκιο που εφαρμόζεται επί του μέρους των διαθεσίμων που μεταβιβάστηκε υπό μορφή χρυσού (βλ. σημείωση 23.3 "Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα").

Σημείωση 12.2 - Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)

Το 2022 το στοιχείο αυτό αποτελείτο κατά κύριο λόγο από πιστωτικά/χρεωστικά υπόλοιπα των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET2 (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Η μείωση της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET2 οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ταμειακές εισροές ως αποτέλεσμα α) των υψηλότερων καταθέσεων του ΕΜΣ και του ΕΤΧΣ (βλ. σημείωση 10.1 "Γενική κυβέρνηση") και β) των υψηλότερων υπολοίπων των επικουρικών συστημάτων της ζώνης του ευρώ που είναι συνδεδεμένα με το TARGET2 μέσω της συνιστώσας TARGET2-ΕΚΤ (βλ. σημείωση 10.2 "Λοιπές υποχρεώσεις"). Η επίδραση αυτών των παραγόντων αντισταθμίστηκε εν μέρει από τις ταμειακές εκροές ως αποτέλεσμα α) των χαμηλότερων υπολοίπων των εκτός της ζώνης του ευρώ επικουρικών συστημάτων που είναι συνδεδεμένα με το TARGET2 μέσω της συνιστώσας του TARGET2-ΕΚΤ (βλ. σημείωση 11 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ") και β) των καθαρών αγορών τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και APP, οι οποίες διακανονίστηκαν μέσω λογαριασμών στο TARGET2 (βλ. σημείωση 5 "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ").

Οι τόκοι των θέσεων που τηρούν στο TARGET2 οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ, με εξαίρεση τα υπόλοιπα που προκύπτουν από τις πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back στο πλαίσιο πράξεων παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ, υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης.

Το 2021 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης το ποσό που οφειλόταν στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ σε σχέση με την ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ. Όσον αφορά το 2022, το Διοικητικό Συμβούλιο, εν όψει του οικονομικού αποτελέσματος της ΕΚΤ για τη χρήση αυτή, αποφάσισε να παρακρατήσει το συνολικό ποσό του εισοδήματος από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια, καθώς και τα έσοδα από τίτλους που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων SMP, APP και PEPP (βλ. "Ενδιάμεση διανομή κερδών" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Ως εκ τούτου, κανένα σχετικό ποσό δεν οφειλόταν στο τέλος του 2022.

Σημείωση 13 - Λοιπές υποχρεώσεις

Σημείωση 13.1 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει κυρίως μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2022 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 430 εκατ. ευρώ (2021: 568 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 13.2 - Δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2022 τα δύο βασικά στοιχεία που περιλάμβανε αυτό το κονδύλιο ήταν δεδουλευμένοι τόκοι πληρωτέοι προς τις ΕθνΚΤ επί των πιστωτικών υπολοίπων των λογαριασμών τους στο TARGET2 για τον Δεκέμβριο του 2022 (βλ. σημείωση 11 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 12.2 "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)") και δεδουλευμένοι τόκοι πληρωτέοι προς τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για το 2022 επί των απαιτήσεών τους σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα προς την ΕΚΤ συναλλαγματικά διαθέσιμα (βλ. σημείωση 12.1 "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων"). Ο διακανονισμός των ποσών αυτών έγινε τον Ιανουάριο του 2023.

Σημείωση 13.3 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2022 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 1.562 εκατ. ευρώ (2021: 2.277 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε υπόλοιπα ύψους 974 εκατ. ευρώ (2021: 535 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2022 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης υποχρέωση μίσθωσης ύψους 141 εκατ. ευρώ (2021: 175 εκατ. ευρώ) (βλ. "Μισθώσεις" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Επιπλέον, το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές προς τα μέλη του προσωπικού της^[44] και τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και προς τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ. Περιλαμβάνονται επίσης οι παροχές εξόδου από την υπηρεσία προς το προσωπικό της ΕΚΤ.

Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία

Ισολογισμός
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στο στοιχείο "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) και αφορούν τις μετεργασιακές παροχές, τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και τις παροχές εξόδου από την υπηρεσία για τα μέλη του προσωπικού έχουν ως εξής:

Το 2022 στην παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι του προσωπικού, η οποία ανέρχεται σε 1.947 εκατ. ευρώ (2021: 3.165 εκατ. ευρώ) συμπεριλαμβάνονταν παροχές μη κεφαλαιοποιητικού τύπου ύψους 233 εκατ. ευρώ (2021: 373 εκατ. ευρώ) που αφορούν μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία για τα μέλη του προσωπικού. Η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου ύψους 31 εκατ. ευρώ (2021: 43 εκατ. ευρώ) σχετίζεται αποκλειστικά με ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου που εφαρμόζονται για τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές.

Επανεπιμετρήσεις της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στο στοιχείο του παθητικού "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής". Το 2022, τα κέρδη από επανεπιμετρήσεις στην εν λόγω κατηγορία του παθητικού ανήλθαν σε 369 εκατ. ευρώ ενώ το 2021 η ΕΚΤ κατέγραψε ζημίες λόγω επανεπιμέτρησης ύψους 799 εκατ. ευρώ (βλ. σημείωση 15 "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Μεταβολές των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές, περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος και αποτελέσματα επανεπιμέτρησης
Οι μεταβολές της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έχουν ως εξής:

Τα συνολικά κέρδη λόγω επανεπιμέτρησης ύψους 1.441 εκατ. ευρώ επί των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές το 2022 προέκυψαν κυρίως λόγω της αύξησης του προεξοφλητικού επιτοκίου που χρησιμοποιείται για την αναλογιστική αποτίμηση από 1,3% το 2021 σε 3,9% το 2022.

Οι μεταβολές της εύλογης αξίας των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος στον πυλώνα των καθορισμένων παροχών προς τα μέλη του προσωπικού είχαν ως εξής:

Οι ζημίες λόγω επανεπιμέτρησης των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος το 2022 αντανακλούσαν το γεγονός ότι η απόδοση επί των μεριδίων των ασφαλισμένων ήταν χαμηλότερη από τους τόκους-έσοδα επί περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, όπως είχαν εκτιμηθεί με βάση το τότε δεδομένο προεξοφλητικό επιτόκιο (1,3%).

Οι μεταβολές των αποτελεσμάτων επανεπιμέτρησης είχαν ως εξής:

Αποτελέσματα χρήσης
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης έχουν ως εξής:

Τα αναλογιστικά κέρδη λόγω επανεπιμέτρησης λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και παροχών εξόδου από την υπηρεσία αυξήθηκαν το 2022 σε 45 εκατ. ευρώ (2021: 9 εκατ. ευρώ), κυρίως λόγω της εφαρμογής υψηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου κατά την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2022.

Βασικές υποθέσεις
Κατά τη διενέργεια των αποτιμήσεων που αναφέρονται στην παρούσα σημείωση, οι ανεξάρτητοι αναλογιστές χρησιμοποίησαν υποθέσεις, τις οποίες η Εκτελεστική Επιτροπή δέχθηκε για σκοπούς λογιστικής καταγραφής και της δημοσιοποίησης. Οι κύριες υποθέσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές είχαν ως εξής:

Σημείωση 14 - Προβλέψεις

Αυτό το στοιχείο αποτελείται κυρίως από μια πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, η οποία χρησιμοποιείται στον βαθμό που κρίνεται αναγκαίο από το Διοικητικό Συμβούλιο για την κάλυψη ζημιών που προκύπτουν λόγω της έκθεσης σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Το ύψος και η αναγκαιότητα αυτής της πρόβλεψης επανεξετάζονται ετησίως με βάση την αξιολόγηση της ΕΚΤ όσον αφορά την έκθεσή της στους εν λόγω κινδύνους και λαμβανομένων υπόψη διάφορων άλλων παραγόντων. Το ύψος της πρόβλεψης, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου της ΕΚΤ που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

Αυτό το έτος αποδεσμεύθηκε από αυτή την πρόβλεψη ποσό ύψους 1.627 εκατ. ευρώ για την κάλυψη ζημιών που προέκυψαν από την έκθεση σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους και, ως εκ τούτου, το οικονομικό αποτέλεσμα της ΕΚΤ για τη χρήση αυτή είναι μηδενικό. Οι ζημίες προέκυψαν κυρίως από την αύξηση του επιτοκίου που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, η οποία οδήγησε σε σημαντικούς τόκους-έξοδα επί της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET2 (βλ. σημείωση 23.4 "Λοιποί τόκοι-έσοδα και λοιποί τόκοι-έξοδα"). Ταυτόχρονα, η αύξηση των αποδόσεων των τίτλων σε ευρώ και δολάρια ΗΠΑ είχε ως αποτέλεσμα αποσβέσεις από μεταβολές τιμών τίτλων που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο ίδιων πόρων και στο χαρτοφυλάκιο σε δολάρια ΗΠΑ, καθώς και ζημίες από πωλήσεις τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ (βλ. "Αναγνώριση εσόδων" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές", σημείωση 25 "Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων" και σημείωση 24 "Πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις"). Η εν λόγω αποδέσμευση από την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων μείωσε το μέγεθος της πρόβλεψης σε 6.566 εκατ. ευρώ στις 31.12.2022.

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης διοικητικές προβλέψεις ύψους 69 εκατ. ευρώ (2021: 74 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 15 - Λογαριασμοί αναπροσαρμογής

Το στοιχείο αυτό αντιπροσωπεύει κυρίως διαφορές αναπροσαρμογής που προέρχονται από μη πραγματοποιηθέντα κέρδη επί στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού και πράξεων εκτός ισολογισμού (βλ. "Αναγνώριση εσόδων", "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα", "Τίτλοι" και "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Περιλαμβάνει επίσης επανεπιμετρήσεις των καθαρών υποχρεώσεων της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές (βλ. "Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και τη σημείωση 13.3 "Διάφορα στοιχεία").

Η αύξηση του ύψους των λογαριασμών αναπροσαρμογής οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ και την άνοδο της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ το 2022.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες που χρησιμοποιήθηκαν για την αποτίμηση στο τέλος του έτους είχαν ως εξής:

Σημείωση 16 - Κεφάλαιο και αποθεματικά

Σημείωση 16.1 - Κεφάλαιο

Το εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ είναι 10.825 εκατ. ευρώ.

Μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ στις 31.1.2020, η ΕΚΤ διατήρησε το εγγεγραμμένο κεφάλαιό της αμετάβλητο και το μερίδιο συμμετοχής της Bank of England στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ ανακατανεμήθηκε τόσο μεταξύ των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ όσο και μεταξύ των υπόλοιπων ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ. Επιπροσθέτως, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ θα κατέβαλαν στο ακέραιο τις αυξημένες εισφορές τους σε δύο ετήσιες δόσεις το 2021 και το 2022, η καθεμία ύψους 610 εκατ. ευρώ. Λόγω της καταβολής της δεύτερης δόσης από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στις 28.12.2022, το συνολικό καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ αυξήθηκε σε 8.880 εκατ. ευρώ, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Οι ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ υποχρεούνται να καταβάλουν 3,75% του εγγεγραμμένου κεφαλαίου τους ως συνεισφορά στα λειτουργικά έξοδα της ΕΚΤ. Από την 1.2.2020 η συνεισφορά αυτή ανέρχεται σε 76 εκατ. ευρώ συνολικά. Οι ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ δεν δικαιούνται μερίδιο στα διανεμητέα κέρδη της ΕΚΤ ούτε υποχρεούνται να καλύψουν τυχόν ζημίες της ΕΚΤ.

2.5 Πράξεις εκτός ισολογισμού

Σημείωση 17 - Προγράμματα δανεισμού τίτλων

Στο πλαίσιο της διαχείρισης των ιδίων πόρων της, η ΕΚΤ έχει συνάψει σύμβαση που αφορά πρόγραμμα δανεισμού τίτλων. Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, ένας εξειδικευμένος οργανισμός διενεργεί για λογαριασμό της συναλλαγές δανεισμού τίτλων.

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, η ΕΚΤ έχει διαθέσει προς δανεισμό διακρατούμενους τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του πρώτου, του δεύτερου και του τρίτου προγράμματος CBPP, του PSPP και του PEPP, καθώς και διακρατούμενους τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του SMP οι οποίοι είναι επίσης επιλέξιμοι για αγορά στο πλαίσιο του PSPP.^[45]

Εκτός εάν οι εν λόγω πράξεις δανεισμού τίτλων διενεργούνται έναντι εξασφαλίσεων σε μορφή μετρητών που δεν έχουν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι πράξεις καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού.^[46] Τέτοιες πράξεις δανεισμού τίτλων αξίας 11.569 εκατ. ευρώ (2021: 16.156 εκατ. ευρώ) παρέμεναν ανεξόφλητες στις 31.12.2022. Από το ποσό αυτό, 6.637 εκατ. ευρώ (2021: 11.821 εκατ. ευρώ) αφορούσαν τον δανεισμό τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Σημείωση 18 - Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων

Οι πράξεις συναλλάγματος, που έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς, ως εξής:

Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 19 - Προθεσμιακές πράξεις επί τίτλων

Στις 31.12.2022 δεν υπήρχαν υπόλοιπα στο στοιχείο αυτό, ενώ στο τέλος του 2021 παρέμεναν εκκρεμείς προθεσμιακές πωλήσεις επί τίτλων ύψους 382 εκατ. ευρώ, οι οποίες έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους. Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 20 - Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος

Διαχείριση συναλλαγματικών διαθεσίμων
Διενεργήθηκαν πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ. Οι απαιτήσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές τις πράξεις, που έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς, ως εξής:

Συμφωνίες ανταλλαγής για την παροχή ρευστότητας
Η ΕΚΤ ανήκει σε δίκτυο κεντρικών τραπεζών που έχουν συνάψει μεταξύ τους συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων και έχει θεσπίσει αμοιβαίες συμφωνίες ανταλλαγής με την Τράπεζα του Καναδά, την Τράπεζα της Αγγλίας, την Τράπεζα της Ιαπωνίας, την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, την Ελβετική Εθνική Τράπεζα και τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας. Οι εν λόγω συμφωνίες επιτρέπουν την παροχή (i) ρευστότητας σε οποιοδήποτε από τα αντίστοιχα νομίσματα των προαναφερόμενων κεντρικών τραπεζών προς τράπεζες της ζώνης του ευρώ ή (ii) ρευστότητας ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία των ανωτέρω κεντρικών τραπεζών. Επιπλέον, συμφωνίες ανταλλαγής έχουν συναφθεί με τη Danmarks Nationalbank, τη Narodowy Bank Polski και τη Sveriges Riksbank για την παροχή ρευστότητας σε ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους. Οι ανωτέρω συμφωνίες αποσκοπούν στην κάλυψη πιθανών αναγκών ρευστότητας για την αντιμετώπιση πιθανών δυσλειτουργιών της αγοράς και, ως εκ τούτου, την ελαχιστοποίηση του κινδύνου δυσμενών δευτερογενών επιδράσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές και οικονομίες της ζώνης του ευρώ.^[47]

Απαιτήσεις και υποχρεώσεις σε δολάρια ΗΠΑ, με ημερομηνία λήξης εντός του 2023, προέκυψαν στο πλαίσιο της παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 11 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 21 - Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων

Το 2022 η ΕΚΤ συνέχισε να είναι αρμόδια για τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ στο πλαίσιο του μηχανισμού μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (European Financial Stabilisation Mechanism - EFSM), για τη συμφωνία δανειακής διευκόλυνσης για την Ελλάδα και τη διαχείριση των πληρωμών που σχετίζονται με ένα δάνειο του ΕΤΧΣ.

Ως απάντηση στην πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19), το 2022 η ΕΕ συνέχισε να χορηγεί δάνεια στα κράτη μέλη μέσω του προγράμματος SURE (Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency), του μέσου προσωρινής στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το 2022 η ΕΕ συνέχισε επίσης να παρέχει χρηματοδότηση με τη μορφή μη επιστρεπτέας οικονομικής και δανειακής στήριξης στα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του προγράμματος Next Generation EU (NGEU), το οποίο δημιουργήθηκε για να στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη στην ΕΕ και παράλληλα να διευκολύνει την πράσινη και τη ψηφιακή μετάβαση της οικονομίας της Ένωσης. Όπως και το προηγούμενο έτος, η ΕΚΤ πρόσφερε στήριξη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διαχείριση των πράξεων που σχετίζονται με τα δύο προαναφερθέντα μέσα.

Το 2022 η ΕΚΤ διεκπεραίωσε πληρωμές σχετικές με όλες τις προαναφερόμενες πράξεις.

Σημείωση 22 - Ενδεχόμενες υποχρεώσεις από εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις

Έχουν κατατεθεί κατά της ΕΚΤ αγωγές σχετικά με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων επί της Banca Carige S.p.A. (Banca Carige). Σε μία από αυτές τις αγωγές, οι μέτοχοι της Banca Carige ζητούν από την ΕΚΤ αποζημίωση με τον ισχυρισμό ότι υπέστησαν ζημία εξαιτίας ποικίλων πράξεων και παραλείψεων της ΕΚΤ κατά την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων επί της Banca Carige. Για τη δικαστική κρίση της υπόθεσης αυτής θα ληφθεί υπόψη, μεταξύ άλλων, η τελική έκβαση άλλων συναφών υποθέσεων. Σε μία εξ αυτών, το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ, με την από 12.10.2022 απόφασή του, έκρινε ότι η απόφαση της ΕΚΤ να υπαγάγει την Banca Carige σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης στερείτο νομικής βάσης σύμφωνα με το ιταλικό δίκαιο. Ως εκ τούτου, το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση της ΕΚΤ περί υπαγωγής της Banca Carige σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης, καθώς και την πρώτη παράταση αυτού του καθεστώτος το 2019. Ωστόσο, η ΕΚΤ προσέβαλε την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ, το οποίο δεν αποκλείεται να την ακυρώσει. Επιπλέον, εκκρεμεί άλλη μία αίτηση ακύρωσης δύο αποφάσεων της ΕΚΤ με τις οποίες παρατείνεται η υπαγωγή σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης.

2.6 Σημειώσεις επί των αποτελεσμάτων χρήσης

Σημείωση 23 - Καθαροί τόκοι-έσοδα

Σημείωση 23.1 - Τόκοι-έσοδα επί συναλλαγματικών διαθεσίμων

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει τόκους-έσοδα, μείον τόκους-έξοδα, σε σχέση με τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.

Παρακάτω παρουσιάζονται οι καθαροί τόκοι-έσοδα/έξοδα ανά μέσο:

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα/έξοδα ανά ξένο νόμισμα διαμορφώθηκαν ως ακολούθως:

Σημείωση 23.2 - Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τους τόκους-έσοδα επί των απαιτήσεων της ΕΚΤ σε σχέση με το μερίδιό της (8%) στη συνολική έκδοση τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 6.1 "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων εντός του Ευρωσυστήματος"). Το 2022 οι τόκοι-έσοδα ανήλθαν σε 736 εκατ. ευρώ (2021: 0) και προέκυψαν από την αύξηση του επιτοκίου των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης σε επίπεδο άνω του 0% από τις 27.7.2022. Το 2021 το επιτόκιο αυτό ήταν 0% καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Σημείωση 23.3 - Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα

Στο στοιχείο αυτό εμφανίζονται οι τόκοι που καταβλήθηκαν στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ επί των απαιτήσεών τους σε σχέση με συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβίβασαν στην ΕΚΤ (βλ. σημείωση 12.1 "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων"). Το 2022 οι τόκοι-έξοδα ανήλθαν σε 201 εκατ. ευρώ (2021: 0) και προέκυψαν από την αύξηση του επιτοκίου των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης σε επίπεδο άνω του 0% από τις 27.7.2022. Το 2021 το επιτόκιο αυτό ήταν 0% καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Σημείωση 23.4 - Λοιποί τόκοι-έσοδα και λοιποί τόκοι-έξοδα

Οι λοιποί τόκοι-έσοδα και οι λοιποί τόκοι-έξοδα είχαν ως εξής:

Σημείωση 24 - Πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις

Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις είχαν ως εξής:

Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών περιλαμβάνουν πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από μεταβολές τιμών τίτλων και συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων. Το 2022 οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών συνδέονταν κυρίως με πραγματοποιηθείσες ζημιές από μεταβολές τιμών τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ έπειτα από την αύξηση των αποδόσεων των τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ. Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες αντισταθμίστηκαν εν μέρει από πραγματοποιηθέντα κέρδη από συναλλαγματικές διαφορές, τα οποία προέκυψαν σε μεγάλο βαθμό λόγω αποσβέσεων από μεταβολές τιμών τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ στο τέλος του έτους.

Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις ανά νόμισμα και ανά τρίμηνο παρουσιάζονται παρακάτω:

Σημείωση 25 - Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

Οι αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων είχαν ως εξής:

Το 2022 η αγοραία αξία της πλειονότητας των τίτλων που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων και στο χαρτοφυλάκιο σε δολάρια ΗΠΑ μειώθηκε, με παράλληλη αύξηση των αντίστοιχων αποδόσεων. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών στο τέλος του έτους.

Σημείωση 26 - Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες

Το 2022 τα έσοδα σε αυτό το στοιχείο περιλάμβαναν κυρίως εποπτικά τέλη. Οι δαπάνες προκύπτουν κυρίως από προμήθειες θεματοφύλαξης.

Έσοδα και δαπάνες που αφορούν εποπτικά καθήκοντα
Τα έσοδα που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία περιλαμβάνουν κυρίως τα έσοδα από εποπτικά τέλη. Η ΕΚΤ επιβάλλει ετήσια εποπτικά τέλη στις εποπτευόμενες οντότητες, προκειμένου να ανακτά τις δαπάνες που πραγματοποιεί για την άσκηση των εποπτικών καθηκόντων της. Σύμφωνα με τις πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από εποπτικά τέλη για το 2022 ήταν 594 εκατ. ευρώ (2021: 578 εκατ. ευρώ).

Προκειμένου να προσδιοριστεί το ποσό των εποπτικών τελών που θα επιβληθούν, οι πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες προσαρμόζονται ως προς τα ποσά που επιστράφηκαν σε επιμέρους τράπεζες/εισπράχθηκαν από αυτές για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών και άλλες προσαρμογές, συμπεριλαμβανομένων τυχόν εισπραχθέντων τόκων υπερημερίας.^[48] Λαμβάνοντας υπόψη την προσαρμογή που αντιστοιχεί στους τόκους υπερημερίας, καθώς και τις καθαρές επιστροφές σε επιμέρους τράπεζες για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών, τα ετήσια εποπτικά τέλη που θα επιβληθούν στις εποπτευόμενες οντότητες για την περίοδο επιβολής τελών του 2022 αντιστοιχούν σε ποσό σχεδόν ίσο με τις πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες ύψους 594 εκατ. ευρώ^[49] (βλ. σημείωση 7.4 "Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα"). Τα επιμέρους εποπτικά τέλη θα τιμολογηθούν το β΄ τρίμηνο του 2023.^[50]

Η ΕΚΤ δικαιούται επίσης να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες λόγω μη συμμόρφωσης προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το εφαρμοστέο τραπεζικό δίκαιο της ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας (συμπεριλαμβανομένων των εποπτικών αποφάσεων της ΕΚΤ). Στον υπολογισμό των ετήσιων εποπτικών τελών δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε τα σχετικά έσοδα ούτε οι αποζημιώσεις κυρώσεων σε περίπτωση τροποποίησης ή ακύρωσης προηγούμενων αποφάσεων επιβολής κυρώσεων. Αντ’ αυτού, τα σχετικά ποσά καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ. Το 2022 τα έσοδα που προέκυψαν από κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες ανήλθαν σε 12 εκατ. ευρώ (2021: 1 εκατ. ευρώ).

Επομένως, τα έσοδα της ΕΚΤ στο πλαίσιο των εποπτικών της καθηκόντων είχαν ως εξής:

Οι δαπάνες που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία προκύπτουν από την άμεση εποπτεία σημαντικών οντοτήτων, την επίβλεψη της εποπτείας λιγότερο σημαντικών οντοτήτων και την παροχή οριζόντιων και εξειδικευμένων υπηρεσιών. Περιλαμβάνουν τις άμεσες δαπάνες της εποπτικής λειτουργίας της ΕΚΤ και τις σχετικές δαπάνες που προκύπτουν από τις υποστηρικτικές υπηρεσιακές μονάδες οι οποίες είναι απαραίτητες για την άσκηση των εποπτικών αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ και αφορούν, μεταξύ άλλων, τις κτιριακές εγκαταστάσεις, το ανθρώπινο δυναμικό, τις υπηρεσίες πληροφοριακών συστημάτων, τις νομικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες λογιστικού ελέγχου και τις διοικητικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες επικοινωνίας και μετάφρασης, καθώς και άλλες δραστηριότητες.

Οι πραγματικές δαπάνες που σχετίζονται με τα εποπτικά καθήκοντα της ΕΚΤ, οι οποίες καλύπτονται μέσω των ετήσιων εποπτικών τελών για το 2022, ανήλθαν σε 594 εκατ. ευρώ (2021: 578 εκατ. ευρώ). Η συνολική αύξηση οφείλεται στη συνεχιζόμενη σταδιακή επάνοδο σε κανονικά επίπεδα δραστηριότητας της τραπεζικής εποπτείας μετά την πανδημία, καθώς και στη συνεχή ανάπτυξη και βελτίωση των συστημάτων πληροφορικής για την τραπεζική εποπτεία.

Σημείωση 27 - Έσοδα από μετοχές και συμμετοχές

Στο στοιχείο αυτό περιλαμβάνονται εισπραχθέντα μερίσματα ύψους 1 εκατ. ευρώ το 2022 (2021: 2 εκατ. ευρώ) επί μετοχών της ΤΔΔ που κατέχει η ΕΚΤ (βλ. σημείωση 7.2 "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Σημείωση 28 - Λοιπά έσοδα

Τα διάφορα άλλα έσοδα που προέκυψαν το 2022 διαμορφώθηκαν σε 61 εκατ. ευρώ (2021: 56 εκατ. ευρώ) και προήλθαν κυρίως από τις εισφορές των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για την κάλυψη δαπανών που πραγματοποίησε η ΕΚΤ για κοινά έργα του Ευρωσυστήματος.

Σημείωση 29 - Δαπάνες προσωπικού

Οι δαπάνες προσωπικού διαμορφώθηκαν ως εξής:

Ο μέσος αριθμός υπαλλήλων, εκφρασμένος σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ)^[51], ανήλθε σε 4.136 (2021: 4.038), εκ των οποίων οι 373 ήταν διοικητικά στελέχη (2021: 362).

Παρά την αύξηση των μισθών και των επιδομάτων ως αποτέλεσμα του υψηλότερου μέσου αριθμού των υπαλλήλων που απασχολεί η ΕΚΤ, οι συνολικές δαπάνες προσωπικού μειώθηκαν το 2022. Η μείωση αυτή οφειλόταν κυρίως στα αναλογιστικά κέρδη σε σχέση με λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές οι οποίες προέκυψαν από το υψηλότερο προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιήθηκε για την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2022 (βλ. σημείωση 13.3 "Διάφορα στοιχεία").

Αμοιβές Εκτελεστικής Επιτροπής και Εποπτικού Συμβουλίου
Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολούνται από την ΕΚΤ λαμβάνουν βασικό μισθό και επίδομα για έξοδα κατοικίας. Στην περίπτωση της Προέδρου, αντί επιδόματος για έξοδα κατοικίας παρέχεται κατοικία. Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου λαμβάνουν επίσης επίδομα για έξοδα παραστάσεως. Με την επιφύλαξη των όρων απασχόλησης του προσωπικού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου μπορεί να δικαιούνται, ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση, επιδόματα αρχηγού οικογενείας, επιδόματα συντηρούμενων τέκνων, σχολικά επιδόματα, καθώς και άλλα επιδόματα. Οι μισθοί υπόκεινται σε φόρο υπέρ της ΕΕ και σε κρατήσεις που αφορούν εισφορές στο σύστημα συντάξεων, ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων. Τα επιδόματα δεν φορολογούνται ούτε συνυπολογίζονται για την καταβολή σύνταξης.

Το 2022 οι βασικοί μισθοί των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ (δηλ. εκτός των εκπροσώπων των εθνικών εποπτικών αρχών) είχαν ως εξής:^[52]

Το σύνολο των επιδομάτων που καταβλήθηκαν στα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και των εισφορών της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για λογαριασμό των εν λόγω μελών ανήλθε σε 1.110.618 ευρώ (2021: 1.097.128 ευρώ).

Μεταβατικές πληρωμές μπορεί να διενεργούνται σε πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου για ένα διάστημα μετά τη λήξη της θητείας τους. Το 2022 αυτές οι πληρωμές, τα σχετικά επιδόματα και οι εισφορές της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου ανήλθαν σε 742.892 ευρώ (2021: 977.547 ευρώ). Η μείωση αυτών των πληρωμών οφείλεται στο γεγονός ότι αυτές καταβλήθηκαν σε μικρότερο αριθμό πρώην μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου το 2022, ενώ όσα μέλη εξακολουθούσαν να δικαιούνται αυτές τις πληρωμές εισέπραξαν μικρότερα ποσά καθώς πλησίαζε το τέλος της μεταβατικής τους περιόδου.

Οι συντάξεις, συμπεριλαμβανομένων των μετασυνταξιοδοτικών επιδομάτων, και οι εισφορές στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και τα προστατευόμενα μέλη τους ανήλθαν σε 1.095.737 ευρώ (2021: 4.047.008).^[53] Το 2021 σε αυτό το ποσό περιλαμβανόταν η καταβολή εφάπαξ ποσού κατά τη συνταξιοδότηση πρώην μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου αντί μελλοντικών πληρωμών συντάξεων.

Σημείωση 30 - Διοικητικές δαπάνες

Οι διοικητικές δαπάνες διαμορφώθηκαν ως εξής:

Η συνολική αύξηση των διοικητικών δαπανών το 2022 ήταν αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων που λειτουργούν αντισταθμιστικά. Η συνεχιζόμενη σταδιακή επάνοδος σε κανονικά επίπεδα δραστηριότητας μετά την πανδημία, καθώς και οι νέες και βελτιωμένες υπηρεσίες πληροφορικής στον τομέα της τραπεζικής εποπτείας οδήγησαν σε αύξηση των δαπανών το 2022. Οι εν λόγω αυξήσεις αντισταθμίστηκαν εν μέρει από χαμηλότερες δαπάνες για την παροχή στήριξης από εξωτερικές εταιρίες συμβούλων, κυρίως σε σχέση με δραστηριότητες που αφορούν έργα πληροφορικής. Επιπλέον, το 2022 οι δαπάνες για το ενοίκιο, τη συντήρηση ακινήτων και τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας ήταν χαμηλότερες, επειδή το 2021 υπήρχαν εφάπαξ δαπάνες που σχετίζονταν με την αποκατάσταση ατελειών στις υποδομές του κεντρικού κτιρίου που είχαν παραμείνει από τη φάση κατασκευής, οι οποίες είχαν αυξήσει τις δαπάνες της αντίστοιχης κατηγορίας για το εν λόγω έτος.

Σημείωση 31 - Υπηρεσίες παραγωγής τραπεζογραμματίων

Το 2022 το κονδύλιο αυτό ανερχόταν σε 9 εκατ. ευρώ (2021: 13 εκατ. ευρώ). Συνδέεται κυρίως με το κόστος της διασυνοριακής μεταφοράς τραπεζογραμματίων ευρώ μεταξύ των μονάδων εκτύπωσης τραπεζογραμματίων και των ΕθνΚΤ, για την παράδοση νέων τραπεζογραμματίων, και μεταξύ των ΕθνΚΤ, για την κάλυψη ελλείψεων με πλεονάζοντα αποθέματα. Το κόστος αυτό βαρύνει κεντρικά την ΕΚΤ.

Σημείωση 32 - Λοιπές δαπάνες

Το 2021 το εν λόγω στοιχείο περιλάμβανε τις αποζημιώσεις ύψους 5 εκατ. ευρώ για διοικητικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την ΕΚΤ το 2018 σε τρεις εποπτευόμενες οντότητες εντός του ίδιου ομίλου για τις οποίες οι σχετικές αποφάσεις ακυρώθηκαν εν μέρει από το Γενικό Δικαστήριο (βλ. σημείωση 26 "Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες"). Το 2022 δεν καταγράφηκαν δαπάνες στο στοιχείο αυτό.

2.7 Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Σημείωση 33 - Η ένταξη της Κροατίας στη ζώνη του ευρώ

Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2022/1211 του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2022, η οποία ελήφθη δυνάμει του άρθρου 140 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα την 1.1.2023. Σύμφωνα με το άρθρο 48.1 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ και τις νομικές πράξεις που εξέδωσε το Διοικητικό Συμβούλιο στις 30.12.2022, η Hrvatska narodna banka κατέβαλε ποσό ύψους 69 εκατ. ευρώ με ισχύ από 1.1.2023 που αντιστοιχούσε στο υπόλοιπο της εγγραφής της στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Σύμφωνα με το άρθρο 48.1 σε συνδυασμό με το άρθρο 30.1 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, η Hrvatska narodna banka μεταβίβασε στην ΕΚΤ συναλλαγματικά διαθέσιμα συνολικής αξίας 640 εκατ. ευρώ με ισχύ από 1.1.2023. Αυτά τα συναλλαγματικά διαθέσιμα περιλάμβαναν δολάρια ΗΠΑ με τη μορφή μετρητών (85%) και χρυσό (15%).

Υπέρ της Hrvatska narodna banka πιστώθηκαν απαιτήσεις σε σχέση με το καταβεβλημένο κεφάλαιο και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα ίσες προς τα μεταβιβασθέντα ποσά. Η απαίτηση σε σχέση με τα συναλλαγματικά διαθέσιμα αντιμετωπίζεται ακριβώς όπως και οι απαιτήσεις με τις οποίες έχουν πιστωθεί οι υπόλοιπες ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (βλ. σημείωση 12.1, "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων").

2.8 Οικονομικές καταστάσεις 2018-22

2.8.1 Ισολογισμός

2.8.2 Αποτελέσματα χρήσης

3 Έκθεση ελέγχου ανεξάρτητού ελεγκτή

Προς την Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
Φρανκφούρτη

Έκθεση σχετικά με τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων της ΕΚΤ για το 2022

Γνώμη

Ελέγξαμε τις Οικονομικές Καταστάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2022, οι οποίες περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ και περιέχουν τον ισολογισμό, την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, μια σύνοψη των σημαντικών λογιστικών πολιτικών, καθώς και άλλες επεξηγηματικές σημειώσεις.

Κατά τη γνώμη μας, οι συνημμένες Οικονομικές Καταστάσεις απεικονίζουν ακριβοδίκαια την οικονομική θέση της ΕΚΤ στις 31.12.2022, καθώς και τα αποτελέσματα των χρηματοοικονομικών πράξεών της για τη χρήση που έληξε την ίδια ημερομηνία, σύμφωνα με τις αρχές που έχει θεσπίσει το Διοικητικό Συμβούλιο, οι οποίες ορίζονται στην απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ (ΕΚΤ/2016/35), όπως τροποποιήθηκε, η οποία βασίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2016/2249 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τη λογιστική παρακολούθηση και την υποβολή χρηματοοικονομικών εκθέσεων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΚΤ/2016/34), όπως τροποποιήθηκε.

Θεμελίωση γνώμης

Διενεργήσαμε τον έλεγχό μας με βάση τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα. Η ευθύνη μας στο πλαίσιο των εν λόγω προτύπων περιγράφεται περαιτέρω στην ενότητα της έκθεσής μας με τίτλο "Ευθύνη του ελεγκτή για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων". Είμαστε ανεξάρτητοι από την ΕΚΤ σύμφωνα με τους γερμανικούς κανόνες δεοντολογίας οι οποίοι αφορούν τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων που διενεργήσαμε και συνάδουν με τον Κώδικα Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές του Διεθνούς Συμβουλίου Προτύπων Δεοντολογίας για Λογιστές (International Ethics Standards Board for Accountants’ Code of Ethics for Professional Accountants - Κώδικας IESBA) και εκπληρώνουμε όλα τα υπόλοιπα καθήκοντα δεοντολογίας που έχουμε αναλάβει σύμφωνα με τους εν λόγω κανόνες. Πιστεύουμε ότι τα ελεγκτικά τεκμήρια που έχουμε συγκεντρώσει είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας.

Λοιπές πληροφορίες

Η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΚΤ ("Εκτελεστική Επιτροπή") είναι υπεύθυνη για τις λοιπές πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ. Οι λοιπές πληροφορίες αποτελούνται από όλες τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ εκτός από τις Οικονομικές Καταστάσεις της ΕΚΤ και την έκθεση του ελεγκτή.

Η γνώμη μας για τις Οικονομικές Καταστάσεις δεν καλύπτει αυτές τις λοιπές πληροφορίες και δεν διατυπώνουμε κανενός είδους συμπέρασμα διασφάλισης για αυτές.

Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργούμε στις Οικονομικές Καταστάσεις, η ευθύνη μας είναι να λαμβάνουμε υπόψη τις λοιπές πληροφορίες και, παράλληλα, να εξετάζουμε κατά πόσον οι λοιπές πληροφορίες είναι ουσιωδώς ασυνεπείς με τις Οικονομικές Καταστάσεις ή με τις γνώσεις που αποκομίσαμε από τον έλεγχο ή κατά πόσον φαίνεται να είναι ουσιωδώς ανακριβείς καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο.

Ευθύνη της Εκτελεστικής Επιτροπής και των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση όσον αφορά τις Οικονομικές Καταστάσεις

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι υπεύθυνη, αφενός, για την κατάρτιση και εύλογη παρουσίαση των Οικονομικών Καταστάσεων σύμφωνα με τις αρχές που έχει θεσπίσει το Διοικητικό Συμβούλιο και οι οποίες προβλέπονται στην απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ (ΕΚΤ/2016/35), όπως τροποποιήθηκε, η οποία βασίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2016/2249 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τη λογιστική παρακολούθηση και την υποβολή χρηματοοικονομικών εκθέσεων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΚΤ/2016/34), όπως τροποποιήθηκε, και, αφετέρου, για το πλαίσιο εσωτερικών ελέγχων που η ίδια κρίνει απαραίτητο ώστε να καθίσταται δυνατή η κατάρτιση Οικονομικών Καταστάσεων απαλλαγμένων από ουσιώδη ανακρίβεια, οφειλόμενη είτε σε απάτη είτε σε λάθος.

Κατά την κατάρτιση των Οικονομικών Καταστάσεων, η Εκτελεστική Επιτροπή είναι υπεύθυνη να αξιολογεί την ικανότητα της ΕΚΤ για συνέχιση της δραστηριότητας, δημοσιοποιώντας, κατά περίπτωση, ζητήματα που αφορούν τη συνέχιση της δραστηριότητας και χρησιμοποιώντας τη λογιστική αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας.

Οι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση είναι επιφορτισμένοι με την επίβλεψη της διαδικασίας κατάρτισης και υποβολής οικονομικών εκθέσεων της ΕΚΤ.

Ευθύνη του ελεγκτή για τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων

Στόχος μας είναι η παροχή εύλογης διασφάλισης ως προς το αν οι Οικονομικές Καταστάσεις στο σύνολό τους είναι απαλλαγμένες από ουσιώδη ανακρίβεια, οφειλόμενη είτε σε απάτη είτε σε λάθος, και η δημοσίευση έκθεσης ελεγκτή που να περιλαμβάνει τη γνώμη μας. Η εύλογη διασφάλιση είναι μια υψηλού επιπέδου διασφάλιση, αλλά δεν αποτελεί εγγύηση ότι κατά τον έλεγχο που διενεργείται σύμφωνα με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα θα εντοπίζεται πάντοτε, όταν υπάρχει, ουσιώδης ανακρίβεια. Οι ανακρίβειες μπορούν να προκύψουν από απάτη ή λάθος και θεωρούνται ουσιώδεις αν θα αναμενόταν εύλογα ότι, μεμονωμένα ή συνολικά, θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις οικονομικές αποφάσεις των χρηστών οι οποίες λαμβάνονται με βάση αυτές τις Οικονομικές Καταστάσεις.

Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργήσαμε σύμφωνα με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα, ασκούμε επαγγελματική κρίση και διατηρούμε επαγγελματικό σκεπτικισμό σε όλη τη διάρκεια του προγραμματισμού και της εκτέλεσης του ελέγχου. Επίσης,

• Εντοπίζουμε και αξιολογούμε τους κινδύνους ουσιώδους ανακρίβειας των Οικονομικών Καταστάσεων, οφειλόμενης είτε σε απάτη είτε σε σφάλμα, σχεδιάζουμε και εκτελούμε τις ελεγκτικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων και εξασφαλίζουμε ελεγκτικά τεκμήρια τα οποία είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας. Ο κίνδυνος αδυναμίας εντοπισμού ουσιώδους ανακρίβειας που οφείλεται σε απάτη είναι μεγαλύτερος από τον κίνδυνο που οφείλεται σε σφάλμα, επειδή η απάτη μπορεί να προϋποθέτει συμπαιγνία, πλαστογραφία, εσκεμμένες παραλείψεις, απατηλές δηλώσεις ή την παράκαμψη του εσωτερικού ελέγχου.
• Κατανοούμε το πλαίσιο εσωτερικών ελέγχων που αφορούν τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων με σκοπό τον σχεδιασμό ελεγκτικών διαδικασιών κατάλληλων για την περίσταση και πάντως όχι με σκοπό την έκφραση γνώμης αναφορικά με την αποτελεσματικότητα του ίδιου του πλαισίου εσωτερικών ελέγχων της ΕΚΤ.
• Αξιολογούμε την καταλληλότητα των λογιστικών πολιτικών που χρησιμοποιήθηκαν και το εύλογο των λογιστικών εκτιμήσεων και των σχετικών γνωστοποιήσεων από τη διοίκηση.
• Αποφαινόμαστε για την καταλληλότητα της χρήσης από τη διοίκηση της λογιστικής αρχής της συνεχιζόμενης δραστηριότητας και, με βάση τα ελεγκτικά τεκμήρια που συγκεντρώσαμε, κατά πόσο υφίσταται ουσιώδης αβεβαιότητα σχετιζόμενη με γεγονότα ή συνθήκες που μπορεί να εγείρουν σημαντική αμφιβολία ως προς την ικανότητα της οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας. Εάν αποφανθούμε ότι υφίσταται ουσιώδης ανακρίβεια, είμαστε υποχρεωμένοι στην έκθεση του ελεγκτή να επιστήσουμε την προσοχή στις σχετικές δημοσιοποιήσεις στις οικονομικές καταστάσεις ή, εάν αυτές οι δημοσιοποιήσεις δεν είναι επαρκείς, να τροποποιήσουμε τη γνώμη μας. Τα συμπεράσματά μας βασίζονται στα ελεγκτικά τεκμήρια που συγκεντρώσαμε έως την ημερομηνία της έκθεσης του ελεγκτή.
• Αξιολογούμε τη συνολική μορφή, διάταξη και περιεχόμενο των Οικονομικών Καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιοποιήσεων, και κατά πόσο οι Οικονομικές Καταστάσεις παρουσιάζουν τις υποκείμενες συναλλαγές και γεγονότα με ακριβοδίκαιο τρόπο.

Είμαστε υποχρεωμένοι να επικοινωνούμε με τους υπεύθυνους της διακυβέρνησης σχετικά, μεταξύ άλλων, με τη σχεδιαζόμενη έκταση και χρονική στιγμή του ελέγχου και ενημερώνουμε για σημαντικά ευρήματα του ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν σημαντικών ανεπαρκειών του πλαισίου εσωτερικών ελέγχων που εντοπίσαμε κατά τον έλεγχό μας.

Φρανκφούρτη, 14 Φεβρουαρίου 2023

Baker Tilly GmbH & Co. KG
Wirtschaftsprüfungsgesellschaft
(Ντύσελντορφ)

4 Σημείωση επί της διανομής των κερδών/του επιμερισμού της ζημίας

Η σημείωση αυτή δεν αποτελεί τμήμα των οικονομικών καταστάσεων της ΕΚΤ για το έτος 2022.

Σύμφωνα με το άρθρο 33 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, τα καθαρά κέρδη της ΕΚΤ διατίθενται με την ακόλουθη σειρά:

1. ένα ποσό, το οποίο καθορίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20% των καθαρών κερδών, μεταφέρεται στο γενικό αποθεματικό με ανώτατο όριο το 100% του κεφαλαίου, και
2. τα υπόλοιπα καθαρά κέρδη διανέμονται μεταξύ των μεριδιούχων της ΕΚΤ, κατ' αναλογία προς τα καταβεβλημένα μερίδιά τους.^[54]

Τυχόν ζημία της ΕΚΤ μπορεί να καλυφθεί από το γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, από το νομισματικό εισόδημα του αντίστοιχου οικονομικού έτους, κατ' αναλογία και μέχρι το ύψος των ποσών που κατανέμονται στις ΕθνΚΤ σύμφωνα με το άρθρο 32.5 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ.^[55]

Τα οικονομικά αποτελέσματα της ΕΚΤ για το 2022 ήταν μηδενικά. Συνεπώς, δεν υπήρξε διανομή κερδών.