Durf de rol van vrouwen thuis, op het werk en in de samenleving ter discussie te stellen

Blogpost van Christine Lagarde, president van de ECB

8 maart 2021

Het afgelopen jaar was er een van opoffering terwijl de coronapandemie om zich heen greep. Te veel mensen zijn overleden, hebben familie en geliefden verloren. Anderen hebben keihard geknokt om het hoofd boven water te houden. Fysiek, emotioneel en financieel.

We zijn nu een jaar verder en het is duidelijk dat de sociale en economische gevolgen van het virus vooral vrouwen hard raken. Vrouwen zijn oververtegenwoordigd in de sectoren die het zwaarst door het virus zijn getroffen. De kans is veel groter dat ze informeel werk hebben dat buiten de steunprogramma's van de overheid valt. Veel vrouwen worstelen met de zorg voor jonge kinderen en oudere familieleden, terwijl ze ook hun eigen werk op de rails moeten houden.

Zorgwekkend is dat een en ander de klok terug kan draaien en de zo hard bevochten voortgang op het gebied van de gelijkheid van mannen en vrouwen onderuit kan trekken. Dat mogen we niet laten gebeuren.

Maar er is ook hoop dat het anders kan. Een existentiële crisis trekt onze manier van leven uit het lood. Stimuleert ons om onze waarden nog eens goed tegen het licht te houden. De pandemie heeft ons niet alleen de ogen geopend voor belangrijke zwakke plekken in onze samenleving. De pandemie dwingt ons ook om de dingen anders te doen. En daar zie ik mogelijkheden. Een manier om de zaken ten goede te keren.

Vandaar dat ik vandaag, op Internationale Vrouwendag, iedereen (mannen én vrouwen) oproep om te breken met onze oude patronen. Om nieuwe patronen te kiezen die beter passen bij wat we nu nodig hebben. En daarvoor moeten we aan de slag, met name thuis, op het werk en op het vlak van leiderschap.

Het begint thuis, het kloppende hart van ons leven in deze tijden van lockdowns. De pandemie heeft pijnlijk duidelijk gemaakt hoe onevenwichtig het onbetaalde werk verdeeld is tussen vrouwen en mannen. Maar we hebben ook gezien dat partners elkaar kunnen versterken. In sommige gezinnen nam de vader (die zelf ook moest thuiswerken of minder uren moest werken) de rol op zich van belangrijkste verzorger, terwijl de moeder buitenshuis haar cruciale beroep uitoefende.

Zo'n breuk met de traditionele normen kan, als die aanhoudt, vrouwen de ruimte geven om hun ambities elders vorm te geven. Op het werk of in de gemeenschap. Meer deelname van vrouwen aan de arbeidsmarkt (met goede kinderopvang en flexibele werktijden voor vrouwen én mannen) zou een belangrijke stap zijn in het dichten van de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Vrouwen in de EU verdienen gemiddeld 14,1% minder per uur dan mannen.^[1] Kinderen die opgroeien in een huishouden waar de taken evenwichtiger zijn verdeeld, krijgen bovendien ook een gelijkwaardiger idee over de rolverdeling in het gezin dan vroegere generaties.

Op de werkplek valt nog heel wat te doen. De pandemie heeft ons ook met de neus gedrukt op de vitale rol die vrouwen beroepsmatig in de samenleving vervullen. Van de circa 18 miljoen werknemers in de gezondheidszorg en het maatschappelijk werk in het eurogebied is driekwart vrouw. Een vergelijkbaar aandeel vrouwen werkt in het onderwijs. Beide sectoren bleken tijdens de pandemie onmisbaar. Nu we de echte waarde van dat werk voor de samenleving hebben gezien, is het hoog tijd dat de erkenning en de beloning volgen.

Maar we hebben ook meer vrouwelijke wetenschappers, technologen, ingenieurs en wiskundigen nodig. Een sterkere vertegenwoordiging van vrouwen in die beter betaalde banen zal de loonkloof helpen verkleinen. Bovendien zijn juist deze werkgebieden bepalend voor de innovatie en fundamenteel belangrijk voor de overgang naar een meer digitale en duurzame economie.

Dus ook de geijkte loopbaanpaden moeten ter discussie gesteld worden. En dus moeten we vrouwen en meisjes stimuleren om een beroep te kiezen waarin nog weinig vrouwen hen zijn voorgegaan. Bij de ECB lanceren we vandaag de nieuwe editie van onze beurs 'Women in Economics Scholarship' voor vrouwelijke studenten economie. Doel van die beurs is om het geringe aantal vrouwen in dit vakgebied te verhogen.

Ook leiderschap moet worden aangepakt. In de pandemie hebben we de waarde van vrouwelijk leiderschap goed kunnen zien, vooral in een crisis. Uit research tijdens de pandemie blijkt dat vrouwen door hun collega’s worden gezien als effectievere leiders dan mannen. Vrouwelijke leiders bleken beter in direct contact leggen met hun mensen.^[2]

En toch is maar 18,5% van de staatshoofden in de EU een vrouw.^[3] Hoewel ze goed zijn voor meer dan de helft van de EU-bevolking (51%) is maar een derde van de parlementariërs in de nationale politiek vrouw.^[4] Bij geen enkele centrale bank in het eurogebied is de gouverneur of president, die door de nationale overheid wordt benoemd, een vrouw.

In de top van het bedrijfsleven is het aandeel vrouwen net zo laag. Niet meer dan 7,5% van de CEO's van de grootste beursgenoteerde bedrijven van Europa is vrouw.^[5]

We hebben bij de ECB het aandeel vrouwelijke topmanagers meer dan verdubbeld in de periode 2013-2019. Ons streven is om dat cijfer verder omhoog te krijgen naar 40% in 2026.

Laten we dus ook ter discussie stellen hoe we leidinggeven en meer diversiteit brengen in bedrijfstop, parlement en regering. Door het werk thuis gelijker te verdelen en meer loopbaanmogelijkheden voor vrouwen te creëren, stimuleren we vrouwen om nog meer bij te dragen aan de samenleving, in de politiek te gaan en om een stem te geven aan de velen die gehoord moeten worden.

Laten we vooral doorgaan en hier een succes van maken. Zodat we samen uit deze pandemie komen als een sterkere, gelijkere en duurzamere samenleving.

Dit blogbericht verscheen als opiniestuk in: Kurier (Oostenrijk), De Tijd en L’Echo (België), Sigmalive.com (Cyprus), ERR (Estland), Helsingin Sanomat (Finland), L’Opinion (Frankrijk), Redaktionsnetzwerk Deutschland (Duitsland), LiFO.gr (Griekenland), Corriere della Sera (Italië), Delfi.lv (Letland), LRT (Litouwen), Times of Malta (Malta), Diário de Notícias, Jornal de Notícias en Dinheiro Vivo (Portugal), Denník N (Slowakije) en El Confidencial (Spanje).