Συνοπτική παρουσίαση

Έπειτα από πτώση κατά 15,0% το α΄ εξάμηνο του 2020, το πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ ανέκαμψε κατά 12,5% το γ΄ τρίμηνο, καταγράφοντας σημαντικά ισχυρότερη αύξηση από ό,τι αναμενόταν στις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020. Ωστόσο, η πρόσφατη εντατικοποίηση των περιοριστικών μέτρων ως απάντηση στην έντονη αναζωπύρωση των κρουσμάτων κορωνοϊού (COVID-19) σε όλες τις χώρες αναμένεται να οδηγήσει σε νέα υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας το δ΄ τρίμηνο. Η δραστηριότητα αναμένεται να είναι υποτονική και το α΄ τρίμηνο του 2021. Παρά τη βραχυπρόθεσμη αυτή ανάσχεση, οι θετικές ειδήσεις όσον αφορά την ανάπτυξη εμβολίων ενισχύουν την αυτοπεποίθηση για σταδιακή επίλυση της υγειονομικής κρίσης εντός του 2021 και στις αρχές του 2022. Αυτό, σε συνδυασμό με τη σημαντικού μεγέθους στήριξη από τη νομισματική και τη δημοσιονομική πολιτική – που σχετίζεται εν μέρει με το πακέτο στήριξης Next Generation EU (NGEU) – και τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης, εκτιμάται ότι θα επιτρέψει μια σταθερή ανάκαμψη στη διάρκεια του 2021, ενώ το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να επανέλθει στο προ της κρίσης επίπεδό του μέχρι τα μέσα του 2022. Συνεπώς, παρότι οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές έχουν επιδεινωθεί, η πορεία του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ από το 2022 και μετά αναμένεται να είναι σε γενικές γραμμές παρόμοια με εκείνη που είχε προβλεφθεί στις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020. Καθώς τα μέτρα πολιτικής αναμένεται να αποτρέψουν επιτυχώς την ισχυρή μεγέθυνση των επιδράσεων μέσω των χρηματοπιστωτικών διαύλων και να περιορίσουν τα σημάδια που θα αφήσει η κρίση στην οικονομία, το πραγματικό ΑΕΠ το 2023 αναμένεται να διαμορφωθεί σε επίπεδο κατά 2½% υψηλότερο από το προ της κρίσης επίπεδο του 2019.

Όσον αφορά τον πληθωρισμό, οι ανοδικές επιδράσεις της βάσης σύγκρισης που συνδέονται με την προηγούμενη πτώση των τιμών του πετρελαίου και οι ανοδικές επιδράσεις από την αντιστροφή της μείωσης του συντελεστή ΦΠΑ στη Γερμανία συνεπάγονται ανάκαμψη του μετρούμενου πληθωρισμού το 2021. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής αναμένεται να καταγράψει πολύ υποτονικότερη ανάκαμψη το 2021 καθώς οι ευρείας βάσης αντιπληθωριστικές επιδράσεις της χαμηλής ζήτησης, ιδίως στους τομείς των υπηρεσιών, υπερέχουν των ανοδικών πιέσεων που ασκούν στο κόστος οι περιορισμοί από την πλευρά της προσφοράς. Μεσοπρόθεσμα ο μετρούμενος πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί σταδιακά, αντανακλώντας κυρίως την ελαφρώς μεγαλύτερη συμβολή του πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής, ο οποίος προβλέπεται ωστόσο ότι θα παραμείνει μάλλον συγκρατημένος, στο 1,2% το 2023. Συνολικά, το βασικό σενάριο προβλέπει ότι ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) θα ανακάμψει από 0,2% το 2020 σε 1,0% το 2021 και στη συνέχεια θα αυξηθεί σταδιακά σε 1,1% το 2022 και 1,4% το 2023. Σε σύγκριση με τις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020, ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω για το 2020 και το 2022, λόγω των χαμηλότερων εισερχόμενων στοιχείων για τον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής και της προς τα κάτω επανεκτίμησης των πληθωριστικών πιέσεων σε σχέση με τις προηγούμενες προβολές σε ένα περιβάλλον άφθονης αλλά μειούμενης υπερπροσφοράς στις αγορές αγαθών και εργασίας.^[1]

Λόγω της συνεχιζόμενης σημαντικής αβεβαιότητας όσον αφορά την εξέλιξη της πανδημίας, τις πιθανές ιατρικές λύσεις (συμπεριλαμβανομένης της διανομής και εφαρμογής των εμβολίων) και τον βαθμό σοβαρότητας των μονιμότερων αρνητικών επιδράσεων στην οικονομία, έχουν εκπονηθεί ξανά δύο εναλλακτικά σενάρια. Το ήπιο σενάριο υποθέτει πιο επιτυχημένη συγκράτηση της εξάπλωσης του ιού, γρήγορη διανομή και εφαρμογή των εμβολίων και περιορισμένες μονιμότερες αρνητικές επιδράσεις. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το πραγματικό ΑΕΠ ανακάμπτει κατά 6,0% το επόμενο έτος, φθάνοντας σε προ της κρίσης επίπεδα ήδη στις αρχές του 2021, και ο πληθωρισμός αυξάνεται στο 1,5% το 2023. Αντιθέτως, σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, που υποθέτει καθυστέρηση στην επίλυση της υγειονομικής κρίσης και σημαντικές μόνιμες απώλειες όσον αφορά το δυναμικό της οικονομίας, το πραγματικό ΑΕΠ αυξάνεται οριακά το 2021 και εξακολουθεί να διαμορφώνεται το 2023 σε επίπεδο σχεδόν κατά 2% χαμηλότερο από ό,τι πριν από την κρίση, ενώ ο πληθωρισμός διαμορφώνεται σε μόλις 0,8% το ίδιο έτος.

1 Βασικές υποθέσεις στις οποίες στηρίζονται οι προβολές

Το βασικό σενάριο στηρίζεται σε μια σειρά από κρίσιμες υποθέσεις όσον αφορά την εξέλιξη της πανδημίας. Το βασικό σενάριο υποθέτει ότι η εφαρμογή αυστηρών περιοριστικών μέτρων στη ζώνη του ευρώ κατά το δ΄ τρίμηνο του 2020 θα διατηρηθεί, κατά μέσο όρο, και το α΄ τρίμηνο του 2021. Υποθέτει δε ότι τα πιο πρόσφατα μέτρα θα έχουν σημαντικά χαμηλότερο κόστος για την οικονομία από την άνοιξη, καθώς είναι πιο στοχευμένα και αποδοτικά χάρη στην εμπειρία που αποκτήθηκε σε σχέση με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Στη συνέχεια, καθώς θα γίνονται διαθέσιμες και θα εφαρμόζονται ιατρικές λύσεις, όπως αποτελεσματικά εμβόλια, το σενάριο υποθέτει συνακόλουθη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων και ευρεία επίλυση της υγειονομικής κρίσης μέχρι τις αρχές του 2022. Σε αυτό το πλαίσιο, η υψηλή αβεβαιότητα που επικρατεί επί του παρόντος θεωρείται επίσης ότι θα μειωθεί σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Εντούτοις, ακόμη και μετά την επίλυση, σε μεγάλο βαθμό, της υγειονομικής κρίσης, βάσει των υποθέσεων οι συναφείς οικονομικές απώλειες θα επιμείνουν – υποδηλώνοντας συνεχή μείωση του προϊόντος της οικονομίας σε σύγκριση με την προ της κρίσης τροχιά σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Παρόμοιες υποθέσεις όσον αφορά την εξέλιξη της πανδημίας διατυπώνονται για το διεθνές περιβάλλον (βλ. Πλαίσιο 2).

Τα σημαντικά μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του πακέτου NGEU, θα στηρίξουν τα εισοδήματα, θα μειώσουν τις απώλειες θέσεων εργασίας και τις χρεοκοπίες και θα συμβάλουν στον περιορισμό των αρνητικών επιδράσεων ανατροφοδότησης μεταξύ πραγματικής οικονομίας και χρηματοπιστωτικού τομέα. Επιπλέον των μέτρων νομισματικής πολιτικής που είχε λάβει η ΕΚΤ μέχρι την τελευταία ημερομηνία συμπερίληψης στοιχείων για τις προβολές, το βασικό σενάριο περιλαμβάνει δημοσιονομικά μέτρα που λαμβάνονται κατά τη διακριτική ευχέρεια των εθνικών αρχών στο πλαίσιο της κρίσης COVID-19 και ανέρχονται σε περίπου 4½% του ΑΕΠ το 2020. Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν εκτεταμένα σχήματα διατήρησης της απασχόλησης με σκοπό να αμβλύνουν την επίδραση της κατάρρευσης της δραστηριότητας στην απασχόληση και στα εισοδήματα από εργασία. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις λαμβάνουν σημαντικές επιδοτήσεις και κεφαλαιακές μεταβιβάσεις. Ενώ πολλά από τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα που εφαρμόζονται σήμερα είναι προσωρινά, η ισχύς ορισμένων έχει παραταθεί και έχουν υιοθετηθεί, προς εφαρμογή από το 2021, νέες δέσμες μέτρων, που έχουν συμπεριληφθεί στο βασικό σενάριο. Τα μέτρα που αφορούν το μέσο ανάκαμψης NGEU – που ανέρχονται σε περίπου 0,5% του ΑΕΠ κάθε έτος της περιόδου 2021-23 (δηλ. περίπου το ήμισυ του συνολικού ύψους του NGEU για την περίοδο 2021-26) – περιλαμβάνονται στο βασικό σενάριο. Τα κρατικά δάνεια και εγγυήσεις ή κεφαλαιακές ενισχύσεις, που ανέρχονται σε συνολικό ποσό ύψους περίπου 17% του ΑΕΠ, αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση των περιορισμών ρευστότητας. Επιπροσθέτως, τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς και τα μέτρα πολιτικής προληπτικής εποπτείας, θα συμβάλουν στον περιορισμό των αρνητικών επιδράσεων ανατροφοδότησης μεταξύ πραγματικής οικονομίας και χρηματοπιστωτικού τομέα σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής.

Μια επιπλέον τεχνική υπόθεση είναι ότι την 1η Ιανουαρίου 2021 η εμπορική σχέση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ θα υπαχθεί στη ρήτρα του μάλλον ευνοούμενου κράτους του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO/MFN), σύμφωνα και με τις φθινοπωρινές προβλέψεις 2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Καθώς οι προηγούμενες προβολές εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ στηρίζονταν στην υπόθεση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ θα προχωρούσαν σε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, αυτή η μεταβολή στις υποθέσεις συνεπάγεται χαμηλότερη ζήτηση για εξαγωγές της ζώνης του ευρώ προς το Ηνωμένο Βασίλειο σχετιζόμενη με την επιβολή δασμολογικών και άλλων φραγμών στο εμπόριο. Εντούτοις, θα πρέπει να επισημανθεί ότι, όπως και στις φθινοπωρινές προβλέψεις 2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο βασικό σενάριο έχουν περιληφθεί μόνο επιδράσεις από το εμπόριο, δηλ. δεν έχουν ληφθεί υπόψη πιθανές συναλλαγματικές και χρηματοοικονομικές διαταράξεις σε συνάρτηση με την υπαγωγή στους όρους της ρήτρας WTO/MFN.

2 Πραγματική οικονομία

Το πραγματικό ΑΕΠ κατέγραψε ισχυρή, αν και όχι πλήρη, ανάκαμψη το γ΄ τρίμηνο του 2020. Σύμφωνα με τη Eurostat, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 12,5% το γ΄ τρίμηνο (βλ. Διάγραμμα 1). Όλες οι χώρες της ζώνης του ευρώ κατέγραψαν ανάκαμψη από την κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας που σημειώθηκε το α΄ εξάμηνο του 2020 και οι χώρες που είχαν καταγράψει τις μεγαλύτερες μειώσεις γενικά ανέκαμψαν πιο δυναμικά. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ που καταγράφηκε το γ΄ τρίμηνο ήταν σημαντικά υψηλότερος από το 8,4% που προβλεπόταν στο βασικό σενάριο των προβολών εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020, καθώς και από το 9,4% που προβλεπόταν στο ήπιο σενάριο του Σεπτεμβρίου. Εντούτοις, παρά την έντονη αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας το γ΄ τρίμηνο, η ανάκαμψη δεν ήταν πλήρης, καθώς το επίπεδο του πραγματικού ΑΕΠ το γ΄ τρίμηνο του 2020 ήταν κατά 4,4% χαμηλότερο από το αντίστοιχο του δ΄ τριμήνου του 2019.

Η εφαρμογή αυστηρότερων περιοριστικών μέτρων τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2020 σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ αναμένεται να οδηγήσει σε νέα συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ το δ΄ τρίμηνο. Ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης είχε ήδη σταματήσει να μειώνεται τον Σεπτέμβριο. Εν όψει της ραγδαίας αύξησης των κρουσμάτων COVID-19, πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ ανακοίνωσαν μέτρα μερικής αναστολής της δραστηριότητας επιχειρήσεων και περιορισμού των μετακινήσεων (lockdown) από τα μέσα Οκτωβρίου και εξής. Σύμφωνα με στοιχεία υψηλής συχνότητας (όπως δείκτες κινητικότητας), αυτά τα μέτρα οδήγησαν σε περαιτέρω επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας τον Νοέμβριο και ο σύνθετος Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (Purchasing Managers’ Index - PMI) υποχώρησε σε 45,3 τον Νοέμβριο, επηρεαζόμενος από τον τομέα των υπηρεσιών. Ωστόσο, σε σύγκριση με τα περιοριστικά μέτρα της άνοιξης, τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ανακοινωθεί μέχρι στιγμής είναι γενικώς πιο στοχευμένα προς τους τομείς υπηρεσιών εντάσεως επαφών, όπου η μετάδοση του ιού έχει αποδειχτεί ιδιαιτέρως οξεία. Δεδομένου ότι τα εργοστάσια, τα σχολεία και τα νηπιαγωγεία, καθώς και οι δημόσιες υπηρεσίες, γενικά παραμένουν ανοιχτά στις περισσότερες χώρες, αυτά τα μέτρα αναμένεται να διαταράξουν τη μεταποιητική και την κατασκευαστική δραστηριότητα λιγότερο από ό,τι την άνοιξη, αλλά θα επηρεάσουν και πάλι πολύ αρνητικά τη δραστηριότητα στον τομέα των υπηρεσιών. Τα στοχευμένα δημοσιονομικά μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα για τη στήριξη των τομέων που πλήττονται από τα περιοριστικά μέτρα θα περιορίσουν επίσης τη συνολική μείωση της οικονομικής δραστηριότητας. Συνολικά, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά 2,2% το δ΄ τρίμηνο του 2020 και να ανακάμψει μόνο οριακά το α΄ τρίμηνο του 2021.

Παρότι ορισμένα περιοριστικά μέτρα αναμένεται να παραμείνουν σε ισχύ, η οικονομική δραστηριότητα προβλέπεται ότι θα ανακάμψει ξανά στη διάρκεια του 2021. Αυτή η προσδοκία δεύτερης ανάκαμψης βασίζεται στην υπόθεση σταθερής άρσης των περιοριστικών μέτρων, σταδιακής μείωσης της αβεβαιότητας και ενίσχυσης της εμπιστοσύνης, δεδομένων των προοπτικών για αποτελεσματικά εμβόλια και για έγκαιρη και επιτυχή διανομή τους. Επιπροσθέτως, η ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης, οι υποστηρικτικές πολιτικές και κάποια συσσωρευμένη ζήτηση θα τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα. Εντούτοις, το πραγματικό ΑΕΠ θα ανακάμψει σταδιακά μόνο, φθάνοντας το προ της κρίσης επίπεδο του 2019 μέχρι τα μέσα του 2022 και υπερβαίνοντάς το κατά 2½% το 2023.

Αν εξετάσουμε τις συνιστώσες του ΑΕΠ, η ιδιωτική κατανάλωση εκτιμάται ότι μειώθηκε κατά 8,3% το 2020 και ότι θα ανακάμψει στο προ της κρίσης επίπεδό της μέχρι τα μέσα του 2022. Η ιδιωτική κατανάλωση ανέκαμψε έντονα το γ΄ τρίμηνο του 2020 έπειτα από σωρευτική μείωση κατά 16,3% το α΄ εξάμηνο του 2020. Οι κύριοι παράγοντες που συνέβαλαν στην ισχυρή, αν και όχι πλήρη, ανάκαμψη το γ΄ τρίμηνο πιθανόν ήταν η εκτόνωση προηγούμενης συσσωρευμένης ζήτησης – ιδίως για διαρκή αγαθά, χαρακτηριστικά ο αριθμός νέων επιβατικών αυτοκινήτων που τέθηκαν σε κυκλοφορία αυξήθηκε κατακόρυφα, σχεδόν κατά 95%, το γ΄ τρίμηνο – καθώς και οι αυξημένες δαπάνες για υπηρεσίες. Παρά την ισχυρή ανάκαμψη το γ΄ τρίμηνο, οι αρχικές απώλειες στην ιδιωτική κατανάλωση αντισταθμίστηκαν εν μέρει μόνο. Οι διακυμάνσεις της ιδιωτικής κατανάλωσης τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2020 έρχονται σε αντίθεση με την πολύ πιο συγκρατημένη εξέλιξη του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, το οποίο σταθεροποιήθηκε με κρατική στήριξη, πράγμα που οδήγησε σε απότομες μεταβολές του ποσοστού αποταμίευσης. Όσον αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να μειωθεί και πάλι σημαντικά το δ΄ τρίμηνο του 2020 ως συνέπεια της εφαρμογής αυστηρότερων περιοριστικών μέτρων, με αποτέλεσμα νέες αναγκαστικές αποταμιεύσεις και πιθανώς υψηλότερες αποταμιεύσεις για λόγους πρόνοιας. Στη συνέχεια, αναμένεται, βάσει των προβολών, να αρχίσει και πάλι να ανακάμπτει το 2021 και να υπερβεί το προ της κρίσης επίπεδό της στα μέσα του 2022. Αυτή η ανάκαμψη θα στηριχθεί από τη σταδιακή μείωση της αβεβαιότητας, καθώς και από τη σταδιακή σύγκλιση του ποσοστού αποταμίευσης προς το προ της κρίσης επίπεδό του, ενώ η αυξημένη ανεργία και η σταδιακή εξάλειψη των καθαρών δημοσιονομικών μεταβιβάσεων θα επιδράσουν ανασταλτικά στην ανάκαμψη της καταναλωτικής δαπάνης.

Η απότομη και αιφνίδια συρρίκνωση των επενδύσεων σε κατοικίες το 2020 αναμένεται να αντιστραφεί μόνο σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι επενδύσεις σε κατοικίες εκτιμάται ότι μειώθηκαν σωρευτικά κατά 14,2% το α΄ εξάμηνο του 2020 και ότι δέχθηκαν σοβαρότερο πλήγμα στις χώρες που υιοθέτησαν αυστηρότερα περιοριστικά μέτρα. Οι δυσμενείς επιδράσεις που ασκούν στη ζήτηση κατοικιών το χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα, η ασθενέστερη εμπιστοσύνη των καταναλωτών και η υψηλότερη ανεργία αναμένεται να οδηγήσουν σε υποτονική ανάκαμψη των επενδύσεων σε κατοικίες, οι οποίες αναμένεται να φθάσουν στο προ της κρίσης επίπεδό τους μόνο το β΄ εξάμηνο του 2022.

Οι επιχειρηματικές επενδύσεις εκτιμάται ότι μειώθηκαν απότομα το 2020 και ότι θα ανακάμψουν σταδιακά μόνο το 2021, φθάνοντας στο προ της κρίσης επίπεδό τους στα μέσα του 2022. Η σοβαρή μείωση το α΄ εξάμηνο του 2020 ήταν αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων, της κατάρρευσης της παγκόσμιας και της εγχώριας ζήτησης και της έξαρσης της αβεβαιότητας. Ενώ οι επιχειρηματικές επενδύσεις εκτιμάται ότι ανέκαμψαν έντονα το γ΄ τρίμηνο, νέα συρρίκνωση αναμένεται το δ΄ τρίμηνο. Η σταδιακή ανάκαμψη αναμένεται να ξεκινήσει εντός του 2021, παράλληλα με την ανάκαμψη της παγκόσμιας και της εγχώριας ζήτησης και εν μέρει στηριζόμενη επίσης από τη θετική επίδραση του σχεδίου NGEU στις επιχειρηματικές επενδύσεις. Ωστόσο, καθώς διατυπώνεται η υπόθεση ότι η αβεβαιότητα θα υποχωρήσει με βραδύ ρυθμό, και ενόψει των αυξημένων επιπέδων πλεονάζοντος παραγωγικού δυναμικού και των ανησυχιών σχετικά με τις πιο μακροπρόθεσμες τάσεις της ζήτησης, οι επιχειρήσεις είναι πιθανόν να προχωρήσουν σε σταδιακή μόνο αύξηση των επενδύσεών τους, πράγμα που υποδηλώνει ότι η ανάκαμψη θα αποκτήσει κάποια δυναμική μόνο το 2022. Κατά συνέπεια, οι επιχειρηματικές επενδύσεις στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να φθάσουν στο προ της κρίσης επίπεδό τους στα μέσα του 2022.

Η ακαθάριστη δανειακή επιβάρυνση των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (ΜΧΕ) αναμένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί σημαντικά το 2020 και στη συνέχεια να μειωθεί συγκρατημένα, παραμένοντας όμως πάνω από το προ της κρίσης επίπεδό της στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής. Η ακαθάριστη δανειακή επιβάρυνση των ΜΧΕ αυξήθηκε σημαντικά το 2020 από ένα ήδη υψηλό επίπεδο, λόγω της σημαντικής πτώσης των κερδών των επιχειρήσεων το α΄ εξάμηνο του έτους και της συνακόλουθης αυξημένης προσφυγής σε δανειακή χρηματοδότηση για την αντιστάθμιση των ελλείψεων ρευστότητας. Η ακαθάριστη δανειακή επιβάρυνση των επιχειρήσεων αναμένεται να αυξηθεί κάπως περισσότερο σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και στη συνέχεια να μειωθεί συγκρατημένα, παραμένοντας όμως σαφώς πάνω από το επίπεδο του τέλους του 2019 το 2023. Η παρατηρούμενη αύξηση του λόγου του χρέους των ΜΧΕ αναμένεται να περιορίσει τον ρυθμό αύξησης των επιχειρηματικών επενδύσεων στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, καθώς οι επιχειρήσεις λαμβάνουν μέτρα για την εξυγίανση των ισολογισμών τους. Εντούτοις, οι ακαθάριστες πληρωμές τόκων των επιχειρήσεων έχουν μειωθεί σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα τα τελευταία έτη και αναμένεται να αυξηθούν συγκρατημένα τα επόμενα έτη, μετριάζοντας πιθανές ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του χρέους.

Οι εξαγωγές αναμένεται να πληγούν δυσανάλογα από την πανδημία το 2020, σε σύγκριση με τις εισαγωγές, υποδηλώνοντας συνολικά αρνητική συμβολή του εμπορικού ισοζυγίου κατά το τρέχον έτος και ουδέτερη, κατά μέσο όρο, συμβολή στη συνέχεια. Το α΄ εξάμηνο του 2020 οι διαταράξεις των εφοδιαστικών αλυσίδων και η χαμηλότερη εξωτερική ζήτηση είχαν σοβαρό αντίκτυπο στις ήδη υποτονικές εξαγωγές, ιδίως στην αυτοκινητοβιομηχανία, στον κλάδο του μηχανολογικού εξοπλισμού και στον κλάδο των χημικών προϊόντων, ενώ οι περιορισμοί στον τουρισμό οδήγησαν σε κατακόρυφη πτώση των εξαγωγών υπηρεσιών φιλοξενίας και μεταφορών. Τα περιοριστικά μέτρα που θεσπίστηκαν για τον περιορισμό της πανδημίας οδήγησαν επίσης σε απότομη μείωση των εισαγωγών. Ωστόσο, η συσσωρευμένη ζήτηση στους εξαγωγικούς κλάδους και η άρση πολλών περιορισμών συνέβαλαν στην ισχυρή ανάκαμψη των εισαγωγών και των εξαγωγών το γ΄ τρίμηνο. Οι εξαγωγές υπηρεσιών είναι αντιμέτωπες με νέους περιορισμούς το δ΄ τρίμηνο και το εμπόριο αγαθών, μολονότι δεν αναμένεται να επηρεαστεί από το κλείσιμο εργοστασίων ως απάντηση στην πανδημία, θα συνεχίσει να πλήττεται από την υποτονική τελική ζήτηση. Από το 2021 η λήξη της μεταβατικής περιόδου του Brexit θα σημάνει χειροτέρευση των όρων διμερούς εμπορίου με το Ηνωμένο Βασίλειο, σημαντικό εμπορικό εταίρο που απορροφά 14% των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ. Μεσοπρόθεσμα, ανασταλτική επίδραση στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές της ζώνης του ευρώ θα ασκήσει η ανατίμηση του ευρώ η οποία καταγράφεται από την έναρξη της πανδημίας και έχει επηρεάσει δυσμενώς την ανταγωνιστικότητα της ζώνης του ευρώ. Κατά συνέπεια, τα εξαγωγικά μερίδια αναμένεται να παραμείνουν κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδα μέχρι το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής. Η συμβολή του εμπορικού ισοζυγίου στο ΑΕΠ θα εξακολουθήσει να είναι μάλλον μέτρια από το 2021 και μετά και δεν θα αντισταθμίσει την αρνητική συμβολή του 2020.

Παρά τη μικρή αύξηση της ανεργίας τους τελευταίους μήνες, η κατάσταση στην αγορά εργασίας αναμένεται να επιδεινωθεί σημαντικά και στη συνέχεια να εξομαλυνθεί προς το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής. Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε από 7,6% το β΄ τρίμηνο σε 8,6% το γ΄ τρίμηνο, επίπεδο χαμηλότερο από ό,τι προβλεπόταν στις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020. Το χαμηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε το γ΄ τρίμηνο οφείλεται κυρίως στην πολύ εντονότερη από την αναμενόμενη αύξηση της απασχόλησης. Το γ΄ τρίμηνο του 2020 η απασχόληση εξακολούθησε πάντως να διαμορφώνεται σε επίπεδο κατά 2,2% χαμηλότερο από εκείνο που είχε καταγραφεί το δ΄ τρίμηνο του 2019. Το εργατικό δυναμικό ανέκαμψε εν μέρει το γ΄ τρίμηνο μετά την απότομη συρρίκνωση του β΄ τριμήνου. Ενώ ο αριθμός των εργαζομένων που έχουν υπαχθεί σε σχήματα διατήρησης της απασχόλησης μειώθηκε σημαντικά το γ΄ τρίμηνο, αυτή η μείωση αναμένεται να αντιστραφεί το δ΄ τρίμηνο του 2020 λόγω της πρόσφατης εφαρμογής αυστηρότερων περιοριστικών μέτρων. Καθώς θα συνεχίζεται η εξομάλυνση του εργατικού δυναμικού και οι εργαζόμενοι θα εξέρχονται από τα σχήματα διατήρησης της απασχόλησης, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να αυξηθεί περαιτέρω και να κορυφωθεί σε 9,3% το 2021 και να μειωθεί στη συνέχεια σε 7,5% το 2023 καθώς θα ανακάμπτει η οικονομία. Αυτή η προβολή υποθέτει ότι ένα υψηλό ποσοστό εργαζομένων που έχουν υπαχθεί σε σχήματα διατήρησης της απασχόλησης μπορούν να επιστρέψουν σε κανονική απασχόληση. Μέχρι το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, το ποσοστό ανεργίας και ο αριθμός των απασχολουμένων φαίνεται ότι θα επανέλθουν σε γενικές γραμμές στα επίπεδα που καταγράφονταν το δ΄ τρίμηνο του 2019.

Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας ανά απασχολούμενο αναμένεται, βάσει των προβολών, να επιβραδυνθεί το 2020 και να ανακάμψει στη συνέχεια στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Μετά την ανάκαμψη από την απότομη πτώση το α΄ εξάμηνο του έτους, η παραγωγικότητα της εργασίας ανά απασχολούμενο αναμένεται να μειωθεί ξανά το δ΄ τρίμηνο του 2020 λόγω της εντατικοποίησης των περιοριστικών μέτρων και της συναφούς αυξημένης χρήσης σχημάτων διατήρησης της απασχόλησης σε πολλές χώρες. Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας ανά απασχολούμενο εκτιμάται, σύμφωνα με τις προβολές, ότι θα ανακάμψει το α΄ εξάμηνο του 2021 και στη συνέχεια θα επιβραδυνθεί σταδιακά κατά το υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα προβολής.

Σε σύγκριση με τις προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020, η πορεία του ρυθμού αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα λόγω της πρόσφατης αναζωπύρωσης της πανδημίας, αλλά φαίνεται ότι μεσοπρόθεσμα θα ανακάμψει σε γενικές γραμμές στο επίπεδο του βασικού σεναρίου του Σεπτεμβρίου, αντανακλώντας τα πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας, την ενίσχυση της ανάκαμψης καθώς θα αίρονται τα περιοριστικά μέτρα και επιδράσεις εμπιστοσύνης. Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω για το 2020, αντανακλώντας το πολύ καλύτερο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα του γ΄ τριμήνου το οποίο υπεραντισταθμίζει την προς τα κάτω αναθεώρηση για το δ΄ τρίμηνο λόγω της αναζωπύρωσης της πανδημίας. Η προς τα κάτω αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης το α΄ τρίμηνο του 2021 σχετίζεται επίσης με τη μεταβολή της τεχνικής υπόθεσης όσον αφορά την εμπορική σχέση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ (βλ. Ενότητα 1). Η ισχυρότερη ανάκαμψη σε τριμηνιαία βάση στη διάρκεια του 2021 που σχετίζεται με τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων του δεύτερου κύματος και με τα πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας, εν μέρει στο πλαίσιο του σχεδίου NGEU, δεν αντισταθμίζει πλήρως τη χαμηλότερη επίδραση που μεταφέρεται στο ίδιο έτος. Το 2022 η προς τα πάνω αναθεώρηση αντανακλά κυρίως μια υψηλότερη στατιστική μεταφερόμενη επίδραση, καθώς και ορισμένο θετικό αντίκτυπο των χαμηλότερων μακροπρόθεσμων επιτοκίων και των χαμηλότερων τιμών του πετρελαίου.

3 Τιμές και κόστος

Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) αναμένεται να ανακάμψει από 0,2% το 2020 σε 1,0% το 2021 και στη συνέχεια να αυξηθεί σταδιακά περαιτέρω σε 1,4% το 2023 (βλ. Διάγραμμα 2). Η ανάκαμψη το 2021 αντανακλά, σε μεγάλο βαθμό, τις επιδράσεις από τη βάση σύγκρισης στον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ) των τιμών της ενέργειας που σχετίζονται με την απότομη πτώση των τιμών του πετρελαίου κατά την έναρξη της παγκόσμιας εξάπλωσης του κορωνοϊού (COVID-19), καθώς και την αντιστροφή της μείωσης του συντελεστή ΦΠΑ στη Γερμανία. Το 2022 και το 2023, ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) των τιμών της ενέργειας αναμένεται να διαμορφωθεί γύρω στο 1,6% και, ως εκ τούτου, να ασκήσει ανοδική επίδραση στον μετρούμενο πληθωρισμό. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) των τιμών των ειδών διατροφής αναμένεται να εμφανίσει μια κάπως αντίθετη πορεία σε σύγκριση με τον πληθωρισμό των τιμών της ενέργειας βραχυπρόθεσμα, καθώς αρχικά θα υποχωρήσει από την απότομη άνοδο το 2020 λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού (COVID-19) και στη συνέχεια θα αυξηθεί από τα μέσα του 2022 και θα διαμορφωθεί σε 1,8% το 2023. Η αναμενόμενη σταδιακή αύξηση του μετρούμενου πληθωρισμού σε ρυθμό 1,4% το 2023 ενισχύεται επομένως σημαντικά από τα πιο ευμετάβλητα στοιχεία του ΕνΔΤΚ.

Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής αναμένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί σταδιακά από 0,7% το 2020 σε 1,2% το 2023. Αν αφαιρεθεί ο αντίκτυπος των μεταβολών των έμμεσων φόρων, η προβολή αυτή υποδηλώνει μια πιο παρατεταμένη υποτονικότητα του υποκείμενου πληθωρισμού που εκτείνεται στο 2021 και μια αισθητή, αν και ακόμη σταδιακή, αύξηση που ξεκινά μόλις αργότερα το ίδιο έτος. Η υποτονική εξέλιξη του υποκείμενου πληθωρισμού σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα αντανακλά την ασθενή ζήτηση που απορρέει από την υποχώρηση της δραστηριότητας και τις εξελίξεις στο εισόδημα λόγω των περιορισμών που σχετίζονται με τον κορωνοϊό (COVID-19). Αυτές οι μειωτικές επιδράσεις αναμένεται να αντισταθμιστούν μόνο εν μέρει από τις ανοδικές πιέσεις που ασκούν στις τιμές και στο κόστος οι διαταράξεις στην πλευρά της προσφοράς που προκύπτουν, για παράδειγμα, από τη δυσλειτουργία των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας και από τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Η αναμενόμενη σταδιακή αύξηση του πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς τις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής κατά το δεύτερο ήμισυ του χρονικού ορίζοντα προβολής αντανακλά την αύξηση της ζήτησης σε ένα περιβάλλον συνεχιζόμενης οικονομικής ανάκαμψης, ενώ οι ανοδικές πιέσεις από τις δυσμενείς επιδράσεις από την πλευρά της προσφοράς που σχετίζονται µε την πανδημία αναμένεται να εξασθενήσουν.

Τα σχήματα διατήρησης της απασχόλησης συνεπάγονται υψηλή μεταβλητότητα του ρυθμού μεταβολής της μισθολογικής δαπάνης ανά απασχολούμενο, αλλά απορροφούν τον αντίκτυπο των διακυμάνσεων της οικονομικής δραστηριότητας στο μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων. Αυτά τα σχήματα διασφαλίζουν την απασχόληση υπό συνθήκες σημαντικής μείωσης των πραγματικών ωρών εργασίας, πιέζοντας προς τα κάτω τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής της μισθολογικής δαπάνης ανά απασχολούμενο, η οποία δαπάνη θα μειωθεί, σύμφωνα με τις προβολές, κατά 1,1% το 2020, αλλά θα αρχίσει να ανακάμπτει έντονα κατά 3,6% το 2021 λόγω των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης. Καθώς ο αντίκτυπος των σχημάτων διατήρησης της απασχόλησης θα εξασθενεί και οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας θα ομαλοποιούνται, η μισθολογική δαπάνη ανά απασχολούμενο αναμένεται να καταγράψει ρυθμούς αύξησης ελαφρώς άνω του 2,0% στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, σε γενικές γραμμές συγκρίσιμους με τους ρυθμούς που παρατηρήθηκαν πριν από την πανδημία.

Ο ρυθμός μεταβολής του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος είναι πιθανόν να παρουσιάσει έντονες διακυμάνσεις στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, αλλά αναμένεται να ασκήσει, συνολικά, µόνο συγκρατημένες πληθωριστικές πιέσεις. Οι έντονες διακυμάνσεις αντανακλούν κυρίως τις αναμενόμενες εξελίξεις στην παραγωγικότητα και όχι τόσο στους μισθούς. Η έντονη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας το 2021, κατά το οποίο η παραγωγή θα ανακάμψει, αλλά οι αγορές εργασίας θα παραμείνουν υποτονικές, και, σε μικρότερο βαθμό, το 2022, αναμένεται να οδηγήσει σε αρνητικό ρυθμό μεταβολής του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος τα δύο αυτά έτη πριν από την επάνοδο σε θετικό ρυθμό το 2023. Σε σωρευτικούς όρους, ο ρυθμός μεταβολής του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος φαίνεται να είναι ελαφρώς υψηλότερος από 1,0% ετησίως την περίοδο 2020-23 και επομένως συνεπάγεται μόνο συγκρατημένες ανοδικές πιέσεις στον πληθωρισμό των εγχώριων τιμών.

Τα περιθώρια κέρδους αναμένεται να απορροφήσουν εν πολλοίς τις έντονες διακυμάνσεις του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ως εκ τούτου, προβλέπεται να μειωθούν βραχυπρόθεσμα, συμβαδίζοντας με την αύξηση της δραστηριότητας και της παραγωγικότητας, και να ανακάμψουν αξιόλογα στη συνέχεια όταν εξασθενήσουν οι πιέσεις στο κόστος εργασίας. Το 2020-21 τα περιθώρια κέρδους παρουσιάζουν κάποια στρέβλωση λόγω των κρατικών σχημάτων στήριξης των μισθών. Προς το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, τα περιθώρια κέρδους αναμένεται να έχουν σε γενικές γραμμές ουδέτερη επίδραση στις πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες, μέχρι τότε, απορρέουν ουσιαστικά και πάλι από το κόστος εργασίας.

Η δυναμική των τιμών των εισαγομένων αναμένεται να παρουσιάσει εξέλιξη παρόμοια µε αυτή των τιμών του πετρελαίου, υποδηλώνοντας συγκρατημένη άνοδο κατά το δεύτερο ήμισυ του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του αποπληθωριστή των εισαγωγών αναμένεται να μεταστραφεί από έναν πολύ αρνητικό ρυθμό το 2020 σε μέτριους θετικούς ρυθμούς την περίοδο 2021-23. Ο θετικός ρυθμός πληθωρισμού των τιμών των εισαγομένων αυτά τα έτη αντανακλά ορισμένες ανοδικές πιέσεις στις τιμές από τις τιμές των βασικών εμπορευμάτων, αλλά και τον αντίκτυπο της παγκόσμιας δυναμικής των τιμών γενικότερα σε μια παγκόσμια οικονομία που αρχίζει να ανακάμπτει. Αυτές οι επιδράσεις αντισταθμίζονται εν μέρει από τη μειωτική επίδραση που ασκεί η ανατίμηση του ευρώ στη διάρκεια του 2020.

Σε σύγκριση με τις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020, η προβολή για τον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ) έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω για το 2020 και το 2022. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) των τιμών της ενέργειας έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω για το 2021 και προς τα κάτω για το 2022, αντανακλώντας την παραδοχή που περιέχεται στην καμπύλη των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί των τιμών του πετρελαίου. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) των ειδών διατροφής έχει υποστεί την ίδια αναθεώρηση, η οποία σχετίζεται με μια πιο καθυστερημένη αναστροφή της απότομης αύξησης το 2020 λόγω του κορωνοϊού (COVID-19). Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς τις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω για το 2020, το 2021 και το 2022 λόγω των πρόσφατων χαμηλότερων καταγραφόμενων στοιχείων και της επαναξιολόγησης προς τα κάτω των πληθωριστικών πιέσεων σε σχέση με τις προηγούμενες προβολές σε ένα περιβάλλον άφθονης αλλά μειούμενης υπερπροσφοράς στις αγορές αγαθών και εργασίας.

4 Δημοσιονομικές προοπτικές

Η σημαντικού μεγέθους δημοσιονομική στήριξη έχει μετριάσει τις μακροοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης COVID-19 το 2020. Η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής^[3] αξιολογείται ως έντονα επεκτατική το 2020. Σε αυτό συμβάλλουν κυρίως τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα που έλαβαν όλες οι χώρες της ζώνης του ευρώ ως απάντηση στην πανδημία. Για το σύνολο της ζώνης του ευρώ, τα μέτρα αυτά ανέρχονται σε περίπου 4½% του ΑΕΠ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου είναι πρόσθετες δαπάνες υπό μορφή μεταβιβάσεων και επιδοτήσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο σχημάτων διατήρησης της απασχόλησης. Σε σύγκριση με τις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου 2020, το μέγεθος της δέσμης των μέτρων στήριξης για την κρίση COVID-19 παραμένει σε γενικές γραμμές αμετάβλητο το 2020.

Η στήριξη έκτακτης ανάγκης αναμένεται να εξαλειφθεί κυρίως το 2021, αλλά, σε σύγκριση με τις προβολές του Σεπτεμβρίου του 2020, η ισχύς ορισμένων μέτρων έχει παραταθεί και νέες δέσμες μέτρων ανάκαμψης έχουν εγκριθεί ή παρουσιαστεί στο πλαίσιο των εθνικών προϋπολογισμών του 2021. Με βάση τα μέτρα που έχουν εγκριθεί από τις κυβερνήσεις ή έχουν εισαχθεί με νομοθετική ρύθμιση κατά την τελευταία ημερομηνία συμπερίληψης στοιχείων για τις δημοσιονομικές υποθέσεις, τα περισσότερα μέτρα που σχετίζονται με την πανδημία είναι προσωρινά (τα οποία ανέρχονται περίπου σε 3% του ΑΕΠ) και θα λήξουν σταδιακά κυρίως το 2021 και, σε μικρότερη έκταση, το 2022. Ταυτόχρονα, τα κρατικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας που σχετίζονται με το ταμείο ανάκαμψης NGEU – που ανέρχονται σε περίπου 0,5% του ΑΕΠ κάθε έτος της περιόδου 2021-23 (δηλ. περίπου το ήμισυ του συνολικού ύψους του NGEU για την περίοδο 2021-26) – περιλαμβάνονται πλέον στο βασικό σενάριο. Η αβεβαιότητα παραμένει όσον αφορά το μέγεθος, το χρονοδιάγραμμα και τη σύνθεση των δημοσιονομικών μέτρων τόνωσης της οικονομίας που θα χρηματοδοτηθούν από τη δέσμη μέτρων NGEU. Συνολικά, η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής για το 2021 δείχνει μείωση της στήριξης, αν και σε μικρότερο βαθμό απ’ ό,τι υπέθεταν στις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ τον Σεπτέμβριο του 2020.

Το δημοσιονομικό έλλειμμα της ζώνης του ευρώ αναμένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί σημαντικά το 2020 και να μειωθεί κάπως το 2021 και πιο απότομα το 2022 και το 2023. Η αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2020 οφείλεται στα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα και στην αρνητική κυκλική συνιστώσα, η οποία αντανακλά την επιδείνωση των μακροοικονομικών συνθηκών. Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2021 συνδέεται κυρίως με τη σταδιακή άρση των έκτακτων δημοσιονομικών μέτρων, ενώ η κυκλική συνιστώσα ανακάμπτει μόνο οριακά. Η μεγαλύτερου μεγέθους βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος το 2022 οφείλεται σε μια ευνοϊκότερη κυκλική συνιστώσα και σε περαιτέρω άρση των μέτρων στήριξης της οικονομίας. Τέλος, το 2023, με μια γενικά ουδέτερη κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής και ευνοϊκότερες κυκλικές συνθήκες, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να βελτιωθεί περαιτέρω στο -3% του ΑΕΠ.

Ο λόγος χρέους της ζώνης του ευρώ αναμένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί το 2020, να κορυφωθεί το 2021 και να μειωθεί κάπως το 2022 και το 2023. Η εκτίναξη του λόγου του χρέους το 2020 οφείλεται στη διαφορά ρυθμού ανάπτυξης-επιτοκίου η οποία επηρεάζει αυξητικά το χρέος («snowball effect»), καθώς και στο υψηλό πρωτογενές έλλειμμα. Το χρέος αναμένεται να κορυφωθεί σε περίπου 100% του ΑΕΠ το 2021, έτος κατά το οποίο η δυσμενής επίδραση του πρωτογενούς ελλείμματος είναι μεγαλύτερη από την ευνοϊκή επίδραση της διαφοράς ρυθμούς ανάπτυξης-επιτοκίου. Η ελαφρά μείωση στη συνέχεια οφείλεται κυρίως σε ευνοϊκές διαφορές ρυθμού ανάπτυξης-επιτοκίου, καθώς οι οικονομίες θα ανακάμπτουν, που υπεραντισταθμίζουν τα συνεχιζόμενα πρωτογενή ελλείμματα. Σε σύγκριση με τις προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Σεπτεμβρίου του 2020, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα και το χρέος ως ποσοστά του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω για το 2022, σε γενικές γραμμές σύμφωνα με τις αναθεωρήσεις των μέτρων διακριτικής ευχέρειας, των κυκλικών συνθηκών και των πληρωμών τόκων.