Częste pytania na temat projektowania nowych banknotów euro

Aktualizacja 18 sierpnia 2025

1. Dlaczego potrzebne są nowe banknoty?

We wszystkich bankach centralnych regularnie aktualizuje się projekty emitowanych banknotów lub tworzy nowe, żeby utrudnić fałszowanie pieniędzy. Pierwszą serię banknotów euro wprowadzono ponad 20 lat temu, a druga zaczęła wchodzić do obiegu w 2013. Obecnie jesteśmy w trakcie tworzenia kolejnej generacji banknotów. Jest to okazja, żeby stały się one atrakcyjniejsze, bliższe i bardziej włączające dla wszystkich Europejczyków, w tym osób słabowidzących.

Dążymy również do tego, żeby banknoty euro były w maksymalnym stopniu zgodne z polityką zrównoważonego rozwoju i nieszkodliwe dla środowiska, i w związku z tym staramy się ograniczyć ich wpływ na środowisko.

2. Dlaczego potrzebny jest nowy projekt banknotów?

Banknoty euro są widocznym i namacalnym symbolem integracji europejskiej, a ich modernizowanie należy do naszych obowiązków. Obecnie, ponad 20 lat po wprowadzeniu euro do obiegu, w ramach planowego procesu dokonujemy przeglądu projektu banknotów. Zgodnie ze strategią Eurosystemu w sprawie gotówki chcemy stworzyć atrakcyjne banknoty euro, z którymi Europejczycy mogą się utożsamiać.

3. Dlaczego teraz? Czy to odpowiedni moment na tworzenie nowej serii banknotów?

Stworzenie nowych banknotów, ich wyprodukowanie i wprowadzenie do obiegu w całej strefie euro zajmuje kilka lat. Nowe banknoty wprowadza się do obiegu zwykle co 10–15 lat, żeby zwiększyć ich bezpieczeństwo i odporność oraz nie dać się wyprzedzić fałszerzom. Proces ten należy rozpocząć z odpowiednim wyprzedzeniem, żeby banknoty były gotowe, gdy zapadnie decyzja o emisji nowej serii.

4. Jak przebiega proces projektowania nowych banknotów?

Tworzenie nowego projektu banknotów euro składa się z dwóch następujących po sobie etapów.

1. Wybór tematów przewodnich i motywów przyszłych banknotów euro
   1. Zleciliśmy przeprowadzenie wśród Europejczyków badania fokusowego dotyczącego ich opinii o możliwych przyszłych tematach przewodnich. Wyniki badania wykorzystano w kolejnych fazach procesu.
   2. Rada Prezesów EBC wybrała siedem tematów przewodnich, w tym sześć propozycji grupy doradczej ds. tematu przewodniego (zespół ekspertów zgłoszonych przez krajowe banki centralne ze strefy euro i powołanych przez EBC).
   3. W badaniu przeprowadzonym przez zewnętrzną firmę badawczą we wszystkich krajach strefy euro i w badaniu internetowym przeprowadzonym przez EBC Europejczycy mogli wyrazić swoje opinie o siedmiu wybranych tematach przewodnich.
   4. Biorąc pod uwagę wyniki obu badań, Rada Prezesów wybrała spośród tych propozycji dwa możliwe tematy przewodnie przyszłych banknotów.
   5. Następnie Rada Prezesów wybrała motywy związane z możliwymi tematami przewodnimi na podstawie propozycji opracowanych przez grupę doradczą ds. motywów – zespół ekspertów stworzony przez EBC.
2. Tworzenie nowych wzorów banknotów euro
   1. Ogłoszono konkurs na projekt skierowany do grafików z Unii Europejskiej. Do 40 wybranych projektantów przedstawi propozycje wzorów, a komisja konkursowa wybierze maksymalnie dziesięć najlepszych projektów (pięć dla każdego tematu przewodniego).
   2. W 2026 Europejczycy będą mogli przedstawić swoje opinie na temat wybranych wzorów.
   3. Decyzja Rady Prezesów w sprawie wzorów nowych banknotów ma zapaść pod koniec 2026.

Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej poświęconej procesowi projektowania nowych banknotów.

5. Dlaczego EBC wybrał „Kulturę europejską” oraz „Rzeki i ptaki” jako możliwe tematy przewodnie przyszłych banknotów?

W czasie całego procesu projektowania nowych banknotów wsłuchujemy się w głos Europejczyków. Tematy przewodnie zostały wybrane na podstawie wyników badań opinii publicznej (zob. pytanie nr 11), z pomocą niezależnej grupy doradczej.

Zgodnie z wynikami naszych badań duże poparcie zdobyły tematy przewodnie „Kultura europejska”, „Rzeki: wody życia w Europie” oraz „Ptaki: wolność, odporność, inspiracja”. Aby jak najszerzej uwzględnić preferencje obywateli, Rada Prezesów postanowiła połączyć tematy przewodnie związane z przyrodą i środowiskiem w jeden temat „Rzeki i ptaki”. Tym samym przechodzimy do następnego etapu procesu z dwoma tematami przewodnimi: „Kultura europejska” oraz „Rzeki i ptaki”.

6. Jak EBC wybrał motywy przyszłych banknotów?

Zadanie zaproponowania motywów, które będą najlepszym zobrazowaniem wybranych tematów przewodnich, EBC powierzył w 2024 niezależnej grupie ekspertów – grupie doradczej ds. motywów. Znaleźli się w niej specjaliści z różnych dziedzin związanych z tymi dwoma tematami. Na początku 2025 na podstawie wskazań ekspertów i własnych spostrzeżeń Rada Prezesów podjęła decyzję, aby w konkursie na projekt uwzględnić oba wybrane tematy przewodnie i kilka motywów dla każdego tematu.

7. Jaki jest harmonogram konkursu na projekt?

Konkurs na projekt składa się z dwóch etapów.

1. Zgłoszenia graficy mogli składać od 15 lipca do 18 sierpnia 2025. Po zakończeniu procesu oceny wszyscy uczestnicy otrzymają informacje o wynikach. Celem tego etapu jest wybór maksymalnie 40 projektantów (20 dla każdego tematu przewodniego).
2. Następnie wybrani projektanci będą mieli czas do końca marca 2026, by przedstawić propozycje wzorów, które oceni komisja konkursowa. Na koniec komisja wybierze maksymalnie 10 projektów (po 5 dla każdego tematu przewodniego).

Konkurs na projekt według oczekiwań zakończy się w czerwcu 2026. Ostateczna decyzja Rady Prezesów w sprawie wzorów ma zapaść do końca 2026, po przeprowadzeniu badania opinii publicznej.

8. Kto mógł wziąć udział w konkursie na projekt i w jaki sposób?

Mogli w nim wziąć udział projektanci będący rezydentami Unii Europejskiej i spełniający kryteria kwalifikowalności.

9. Jak wybrano członków poszczególnych grup ekspertów?

Na różnych etapach procesu projektowania nowych banknotów stworzono trzy niezależne grupy ekspertów: grupę doradczą ds. tematu przewodniego, grupę doradczą ds. motywów oraz komisję konkursową. W ich skład wchodzą specjaliści z całej Europy i z różnych dziedzin, takich jak projektowanie, historia, literatura, nauka, sztuka i środowisko akademickie. Dzięki temu zapewniono szeroki zbiór wiedzy specjalistycznej i różnych punktów widzenia. Eksperci zostali zgłoszeni przez krajowe banki centralne ze strefy euro i powołani przez EBC.

10. Kiedy nowe banknoty wejdą do obiegu?

Po wybraniu projektu przyszłych banknotów euro Rada Prezesów EBC podejmie decyzję o terminie ich produkcji i emisji. Następnie upłynie jeszcze kilka lat, zanim nowe banknoty trafią do obiegu i ostatecznie do naszych portfeli.

Poszczególne nominały z istniejących serii wprowadzano sukcesywnie przez kilka lat. Nie ma jeszcze decyzji, kiedy i w jaki sposób do obiegu zostaną wprowadzone przyszłe banknoty euro.

11. Jaka jest rola opinii publicznej w procesie projektowania nowych banknotów?

Wszyscy mieszkańcy strefy euro mogą wziąć udział w naszych badaniach opinii publicznej. Bardzo zależy nam na tym, żeby w ciągu całego procesu decyzje były podejmowane przy uwzględnieniu opinii wielu Europejczyków.

Najpierw przeprowadziliśmy badanie jakościowe w strefie euro, żeby poznać zdanie obywateli co do tematu przewodniego przyszłych banknotów euro. Następnie latem 2023 zaprosiliśmy Europejczyków do udziału w internetowym badaniu dotyczącym możliwych tematów przewodnich. Równolegle zleciliśmy przeprowadzenie podobnego badania zewnętrznej firmie badawczej, żeby zapewnić jak najlepszą reprezentatywność próby obejmującej mieszkańców strefy euro.

Po wyborze motywów i konkursie na projekt zbadamy preferencje obywateli co do wybranych możliwych wzorów. Oczekuje się, że nastąpi to w 2026.

12. Czy przyszłe banknoty będą wykonane z innych materiałów lub w innych rozmiarach i czy pojawią się nowe nominały?

Istniejące banknoty euro są drukowane na papierze z bawełny, który ma charakterystyczną fakturę: jest sztywny i szeleszczący oraz bardzo wytrzymały. Cały czas prowadzimy analizy dotyczące sposobów poprawy żywotności banknotów i zmniejszenia ich śladu środowiskowego.

Zamierzamy zastosować te same nominały co w istniejącej serii (5, 10, 20, 50, 100 i 200 euro). Prawdopodobnie nie zmienią się też rozmiary i kolorystyka banknotów, żeby ułatwić ich wymianę i ograniczyć koszty adaptacji urządzeń do obsługi banknotów.

13. Kto podejmie ostateczną decyzję o temacie przewodnim i wzorach banknotów?

Ostateczną decyzję podejmie Rada Prezesów i uwzględni przy tym opinie Europejczyków i porady grup ekspertów. Decyzje Rady Prezesów zostaną ogłoszone na stronie internetowej EBC.

14. Czy będą przeprowadzone konsultacje z grupami wymagającymi szczególnego traktowania (np. osobami słabowidzącymi)?

EBC i krajowe banki centralne ze strefy euro utrzymują stały kontakt z różnymi grupami zainteresowanych osób. Na przykład podczas tworzenia używanych obecnie banknotów prowadziliśmy regularne konsultacje z Europejską Unią Niewidomych. Takie konsultacje dalej prowadzimy i będziemy prowadzić w trakcie całego procesu projektowania nowych banknotów.