Polityka fiskalna i pieniężna w unii walutowej

Polityka pieniężna i fiskalna wspierają gospodarkę w różny sposób

Obie stanowią ważne narzędzia do utrzymywania gospodarki w dobrej kondycji. Obie więc na nią wpływają, ale w różny sposób.

Celem polityki pieniężnej jest utrzymywanie cen towarów i usług na stabilnym poziomie. O to, żeby inflacja (czyli tempo, w jakim zmienia się w czasie ogólny poziom cen) pozostawała niska, stabilna i przewidywalna, dba bank centralny.

Polityka fiskalna natomiast obejmuje decyzje ekonomiczne podejmowane przez rządy. To rząd decyduje o wydatkach na usługi publiczne, wsparcie gospodarki i zmniejszanie nierówności społecznych. Środki na te cele pozyskuje z podatków lub pożycza na rynkach finansowych.

Interakcja między polityką pieniężną a fiskalną jest ważna

Polityka pieniężna i polityka fiskalna działają w różny sposób. Jednak występuje między nimi współzależność, bo stabilność cen i zrównoważona gospodarka to dwa aspekty tej samej rzeczywistości. Ta współzależność staje się szczególnie silna w czasach kryzysu, o czym mogliśmy się przekonać podczas pandemii. Kiedy kryzys mocno uderzył w Europę i jej gospodarkę, polityka pieniężna i polityka fiskalna wspólnie dążyły do poprawy sytuacji. Ich współpraca pomogła wielu ludziom i firmom przetrwać kryzys. Bez niej korzystne efekty jednej i drugiej polityki byłyby słabsze.

Interakcja między polityką pieniężną a fiskalną ma znaczenie dla kondycji gospodarki. Dlatego to zagadnienie weszło w zakres przeglądu strategii.

Jest jedna polityka pieniężna i różne polityki fiskalne

Sprawne funkcjonowanie gospodarki wymaga zgrania polityki pieniężnej i fiskalnej. To nie zawsze jest łatwe – zwłaszcza że w strefie euro są one od siebie odrębne. EBC odpowiada za wspólną politykę pieniężną dla wszystkich 19 krajów strefy euro, natomiast rząd każdego z tych krajów prowadzi własną politykę fiskalną. Rozdzielenie obu domen polityki jest uzasadnione. Historia pokazała nam, że kiedy rząd ma pełną kontrolę nad bankiem centralnym, może dojść do spirali inflacyjnej, czyli niekontrolowanego wzrostu cen.

Żeby to się już nigdy nie powtórzyło, przywódcy europejscy uzgodnili kilka podstawowych zasad. Po pierwsze, EBC jest niezależny. Rządy nie mogą mu dyktować, co ma robić. Po drugie, EBC nie może bezpośrednio przekazywać pieniędzy rządom. I po trzecie, rządy muszą przestrzegać wspólnych zasad dotyczących wydatków publicznych.

Nowe wyzwania wymagają koordynacji polityki pieniężnej i fiskalnej

Powyższe zasady wciąż są ważne. Jednak ostatnia dekada pokazała również, że nowe wyzwania wymagają nowych rozwiązań w zakresie zarówno polityki pieniężnej, jak i polityki fiskalnej.

W społeczeństwie zachodzą ogromne zmiany, które wpływają także na funkcjonowanie gospodarki. Należą do nich globalizacja oraz to, że ludzie na całym świecie żyją dłużej i więcej oszczędzają. W dodatku światowy kryzys finansowy, który wybuchł w 2008 roku, pociągnął za sobą długi okres osłabienia gospodarczego. W wielu gospodarkach świata, także w strefie euro, inflacja była za niska.

W reakcji na to EBC obniżył swoje stopy procentowe. Zastosował także nowe narzędzia, żeby w tych trudnych czasach utrzymywać stabilność cen. Jednak kiedy stopy procentowe są już bardzo niskie, a nawet ujemne, banki centralne mają małe pole manewru, żeby dalej wspierać słabą gospodarkę.

W takiej sytuacji ważniejsze i skuteczniejsze stają się wydatki publiczne, kontrolowane przez rządy. Mogą one podtrzymać gospodarkę i doprowadzić inflację z powrotem do poziomu uznanego przez bank centralny za właściwy. Wspólne działanie polityki pieniężnej i fiskalnej jest szczególnie ważne, kiedy gospodarka znajdzie się w trudnej sytuacji.

To zależy od sytuacji gospodarczej

W przyszłości interakcja między polityką pieniężną a fiskalną będzie zależeć od stanu gospodarki. Jeśli jest on słaby, a stopy procentowe już są bardzo niskie, współpraca polityki pieniężnej i fiskalnej ma sens, bo może pomóc postawić gospodarkę na nogi. Natomiast gdy gospodarka funkcjonuje płynnie, nie ma aż takiej potrzeby ich bliskiej współpracy. Wtedy rządy powinny zadbać o dobrą kondycję swoich finansów. Dzięki temu będą lepiej przygotowane na przyszłe wyzwania.